Các phương pháp sư phạm trong bóng bàn

[P-500]

4. Ủng hộ sáng kiến

Bóng bàn TG phát triển từng ngày một với tốc độ chóng mặt là nhờ các sáng kiến phá đi các sức ỳ tư duy. Thế giới đã trở nên phẳng và xích lại gần nhau hơn, những gì ngày xưa là “không thể” thì ngày nay đã trở thành “có thể làm được”. Nếu không có các vdv như Waldner, Schlager, Boll hay Ovtcharov thì bóng bàn ngày nay có lẽ đã rất đơn điệu và nhàm chán. Nhờ các sáng kiến phá cách của Boll qua chiêu giao bóng xoáy ngược rồi đánh bóng ôm bàn, kiểu đánh bạo lực của Schlager hay cú flick trái của Keangra thì đám CNT cũng chỉ thừa hưởng những trò đánh Fh như thời Ma Wenge mà thôi. Ngay cả chuyện dám bỏ lối đánh cũ bắt chước vài chiêu mới cũng là một sự đấu tranh dữ dội, đầu tiên là với các hlv – phải làm “cái gì đó” mới có thể mở mắt cho các ông coach bảo thủ. Đừng nói chi ở VN, nơi những nước phát triển như Châu Âu mà M. Maze lẫn Schalger đã phải đấu tranh dữ dội để bảo vệ được rơ đánh của mình. Hlv của mấy tay đó đâu có ngờ rằng mấy thằng “cứng đầu, lì lợm, khó bảo, không có tương lai,..” này lại vang danh khắp TG, còn mấy đứa chịu nghe lời chỉ là đám tầm thường hạng bét. Nói vậy không có nghĩa là xúi trò cãi thầy mới thành danh, nhưng hlv phải là người có khẩu hiệu “luôn luôn lắng nghe, luôn luôn thấu hiểu”. Một sáng kiến có giá trị còn quý hơn vàng nhiều lần, hlv nào chụp được thì xem như cả lò đó lên hương luôn. Ngoài CNT ra thì các nước còn lại chỉ hơn thua nhau ở cái khoản “đột phá” này mà thôi.

Hlv của Ta dạy theo cách gò khuôn thì sẽ bóp chết sáng kiến và ý tưởng lạ ngay từ trong trứng nước, vì hễ thấy có biểu hiện lạ là lập tức sửa ngay “cho nó đúng đường lối” thì làm sao thấy cái hay của sáng kiến mà quý trọng. Theo đạo đức giáo dục ở nước ngoài thì khi một đứa học trò có ý tưởng mới thì lập tức giáo viên đứng lớp phải ghi nhận ngay. Giáo viên sẽ cho chúng cơ hội để chứng tỏ với các hỗ trợ tốt nhất, vì nếu lớp nào có những trò như thế thì giáo viên mới có cái để báo cáo lên, giáo viên nào mà có trong tay những trò như thế thì chắc chắn sẽ thăng tiến nhanh. Đầu tiên là hiệu trưởng sẽ chú ý vào, nếu là tài năng thì họ sẽ báo lên cấp Tiểu Bang để nhận các khoản học bổng hổ trợ. Người ta săn tài năng như săn ngọc quý, vì giá trị to lớn của nó đối với sự phát triển liên quan đến những gì xung quanh người ấy: trường học, tiểu bang, đất nước,…Mà biểu hiện đầu tiên của một tài năng là các ý tưởng mới lạ khác người - đưa ra ý hay mà còn chứng minh được một cách thuyết phục. Còn ở nước ta thì sao? Giả sử bây giờ cả TG chưa ai biết cú đở giao bóng bằng flick Bh, có một đứa ở trong tuyển tỉnh đưa ra “ý tưởng mới” rằng thay vì dùng Fh đánh, sao ta không đánh Bh – thử hỏi nó sẽ nhận được gì? Bây giờ nó cố gắng chứng tỏ bằng cách tự tập luyện, rồi hình thành một lối đánh cho riêng nó, thử hỏi có ai ở VN quý trọng rơ ấy chăng? Dù trong nước ta có thiên tài như Waldner thì cũng chỉ đi lượm rác thôi, vì có ai cần ý tưởng mới đâu. Đó là chưa nói tới chuyện trù dập vì dám “kháng chỉ” đi ngược lại “đường lối” của Ban huấn luyện. Em đã học 5 năm ĐH, ở cái nghành cần rất nhiều ý tưởng – kiến trúc – mà vẫn thấy rõ cái chuyện kìm hãm sáng tạo, ngay trong cái môn học đề cao ý tưởng nhất: Bố Cục Tạo Hình. Đẹp là một chuyện, theo ý của thầy thì mới điểm cao, đẹp mà trái ý thầy là rớt đó.

Trong huấn luyện chiến thuật, hlv phải đặc biệt chú ý đến các kiểu xử lý bóng bất ngờ từ một số vdv, họ có năng khiếu trong sáng tạo ra chiến thuật. Trong thi đấu em cũng có đối đầu vài đứa có cái khả năng này: đánh với chúng rất khó đoán chúng sẽ làm gì tiếp theo, dù trình thấp hơn nhưng không bao giờ dám nói là chắc ăn được. Những đứa đó phần đông là tự học nên không theo bài bản nào cả, nên rất khó “bắt bài” chúng. Thích nhất là đánh với những đứa học bb từ hlv Châu Á, đánh có nét thật nhưng thắng chúng dễ ợt – nếu phá được bài. Ngại nhất là những đứa đánh kiểu: ta giao ngắn xoáy lên mà nó còn ngửa vợt ra đở ngắn lại – theo lẽ thường tình nó phải úp vợt đánh lại theo phản xạ. Hoặc nó sẽ bạt luôn một quả gò nặng trong bàn – đáng lẽ phải là gò lại. Những chiêu này nếu mà hlv của chúng biết quý trọng rồi đầu tư sâu hơn thì quả là khó khăn lớn. Em chứng kiến một đứa thích dùng Bh xỉa xoáy ngang lại một cú giật, thay vì chặn đẩy hay lùi lại đối giật, tiếc một điều là hlv của nó cứ cho rằng làm như thế là sai – chả hiểu sai so với cái chuẩn nào. Chiêu ôm bàn xỉa ngang này mà luyện tới mức sẽ cực kỳ hiệu quả, đây quả là một sáng kiến đáng trân trọng, quả là đáng tiếc…

 

[P-500]

5. Ủng hộ sự khác nhau

Ở phần huấn luyện kỹ thuật em có nói tới chuyện ở VN ta luôn quan niệm đánh “mười cú như một” mới là đều, mới là chuẩn và hay lắm. Ở cấp căn bản, ông thầy chặn bóng trả lại khá đơn giãn nên giật đều ầm ầm được trên mười quả thì lấy làm hãnh diện lắm. Ở cấp cao hơn, ông thầy thảy bóng đủ kiểu xoáy mà vẫn đánh được vào bàn “như một” thì sẽ được khen là thành công, vì với bóng nào cũng tấn công được (rơ tấn công mà). Ở VN hiếm có thầy nào có những cú đở khó (như demi lại, trả bóng không lực, trả bóng chậm cực xoáy, trả bóng cực xoáy mà rớt cực gần lưới rồi cắm xuống luôn,…) vì hlv toàn xài vợt rất nãy với mút khá mềm, cho nên chỉ giỏi lắm là thay đổi được điểm rơi thôi – muốn bóng khó hơn phải tự tạo (cầm bóng tự chọi vào vợt đánh ra). Cho nên việc giật mười quả như nhau chẳng có gì là khó, nếu ông thầy chỉ có chặn bóng trả lại. Thực tế đã chứng minh rõ ràng, tuyển nước ta đánh với nước ngoài toàn là ngỡ ngàng trước khả năng đở trả bóng và phản công của người ta – chứng tỏ là rất ít khi tập luyện với các trò trả bóng như thế. Một điều trớ trêu nữa là học trò đánh bóng trái trước trái sau khác nhau sẽ bị chê là “chưa đều” và bị liệt vào đám “cần phải tập luyện thêm cho đều” – đều với kiểu trả bóng đơn giãn kia. Thế thì đứa nào cũng đánh như nhau hết, một kiểu kỹ thuật, một kiểu bóng xốc tới,…mà chỉ có thể đánh được trong phạm vi rất hẹp: bóng trả đều ít xoáy, ít biến đổi. Nói tóm lại là đào tạo ra y chang nhau, lứa sau cũng như lứa trước không có gì tiến bộ phát triển hết.

Hẳn chúng ta còn nhớ tới nhà bác học Darwin, cha đẻ của Thuyết Tiến Hóa. Ông ta phát biểu rằng sở dĩ có loài người cao cấp phát triển trí tuệ như ngày nay là nhờ có các Đột Biến - tức là sự khác nhau – trong di truyền. Con hơn cha là nhà có nóc, chưa cần “hơn” vội, chỉ cần trong một đám con khác nhau hết thì chúng ta sẽ có quá trình chọn lọc tự nhiên: đứa nào đột biến theo hướng có lợi sẽ được giữ lại và phát triển hơn đám còn lại. Bóng bàn Vn trong 20 năm gần đây toàn trong tình trạng con thua cha, mà nguyên một đàn con giống nhau như đúc (đứa nào hơi khác tí đã bị bóp chết khi còn trong nôi). Không hề có khác nhau, không có đột biến thì không bao giờ tiến bộ. Hãy nhìn ra bên Tàu, nếu không có một Zhang Zike đánh hoàn toàn khác Wang Liqin thì đã không có thêm một Grand Slam nữa cho TQ. Nếu cứ “kính lão đắc thọ”, sao chép hoàn toàn lối đáng của đám CNT trước thì bóng bàn của TQ ngày nay chỉ là bản sao của Kong Linhui và Liu Goliang – đáng để bắt chước lắm chứ! Thế mà họ không làm vậy, họ cho ra các lứa sau đánh còn hay hơn trước nhiều! Họ đã áp dụng rất thành công Thuyết Tiến Hóa của Darwin vào bóng bàn.

Trong phương pháp này chúng ta phải học hỏi Phương Tây, nơi bắt nguồn của mọi sáng kiến phát minh. Ông Coach chỉ giữ lại cái “triết lý đánh” của ông ta, còn lại là học trò tự phát triển theo cách của chúng theo bất cứ hướng nào. Nếu lỡ chúng đi ngược lại cái “triết lý” của ông hlv thì hơi khó cho chúng: buộc phải chứng minh hiệu quả bằng cách đánh thắng đám đồng môn còn lại – nếu làm được thì ông Coach ấy sẽ phải gởi đứa ấy đi qua hlv khác hoặc lên cấp cao hơn. Trong một lớp học, ta có thể thấy sự tương đồng trên nguyên lý và cách suy nghĩ, nhưng khác xa nhau từ kỹ thuật cho tới chiến thuật. Bắt chước và sáng tạo là hai phạm trù khác nhau, bọn trẻ Tây khoái tự tạo ra cái mới – dù là giống với bạn bè nhưng không phải là chúng sao chép lại. Lý do bị giống nhau chỉ là vì cái nền tảng của ông coach dạy bọn chúng lúc ban đầu, đứa nào cũng được truyền đạt giống nhau. Dù là sáng tạo nhưng lỡ có giống nhau thì là “ý tưởng lớn gặp nhau”, nhưng mỗi thằng sẽ tự tìm cho mình điểm khác biệt – nếu đã biết là “đụng hàng”. Vì tính sáng tạo được đề cao nên khi tập kỹ thuật bọn chúng sẽ không bao giờ copy nhau, ông thầy sẽ ra các yêu cầu – trò đánh thế nào miễn thỏa mãn là được, không cần kỹ thuật “đúng chuẩn”. Hơn nữa, ngay cả khi đánh đúng kỹ thuật rồi, bọn chúng cũng luôn tìm tòi và thử nghiệm những lối đánh mới. Chúng luôn tự hỏi và trả lời các câu hỏi “tại sao” bằng cách thí nghiệm “nếu ngược lại thì sao” – dạy bọn trẻ có đầu óc này rất là…nhức đầu, vì chúng không bao giờ biết thỏa mãn với các câu trả lời - trừ khi chúng tự ngộ ra kết quả. Chúng không đủ giỏi để tạo ra cái gì mới mẻ, nhưng lại khoái “chỉnh sửa” và “thay đổi”, kiểu như dân vo-ọc vi tính khoái tinh chỉnh hay overlock CPU vậy. Khi dạy kỹ thuật, hlv sẽ để ý những trò hay “thí nghiệm” đòn đánh mới – những đứa này sẽ rất khó dạy chiến thuật theo lối cứng (tức là bài tập đưa ra phải đánh theo như thế). Những đứa ấy sẽ không thích học thầy Tàu, nếu trình cao chúng sẽ lập nhóm rồi tự luyện với nhau. Theo lý luận thì những đứa học thầy Tàu sẽ giỏi hơn nếu cùng thời gian tập, vì chúng đi đường thẳng nên mau tới đích hơn – nhưng thực tế chứng minh ngược lại: cùng thời gian học thì Tây giỏi hơn rất nhiều. Chỉ có điều những đứa Tây có tài năng thì chúng lại bị chia xẻ bởi rất nhiều môn khác – ăn chơi là chính, còn trò Á Châu chỉ có mấy món lại được cha mẹ đầu tư nên chúng được kèm nhiều giờ hơn – mà kết quả vẫn chẳng thiên lệch bao nhiêu.

 

[P-500]

Trong huấn luyện chiến thuật, hlv giỏi sẽ luôn ủng hộ sự khác nhau – giống như ủng hộ sáng kiến, nhưng chưa phải là sáng kiến to tát gì, chỉ cần khác nhau cũng quý rồi. Sự khác nhau có thể gần như hoàn toàn: vợt thìa vợt ngang, mút láng mút gai, công thủ xa gần,…hoặc khác nhau chút xíu: thay vì flick trái rồi đánh Bh dứt điểm thì lại chọn Fh dứt điểm. Càng đa dạng thì lớp học càng hiệu quả, vì đám học trò học hỏi lẫn được rất nhiều, ra thi đấu chúng không sợ đối thủ đổi bài hay biến hóa (một kiểu đánh hơi khác chút xíu). Chính những đứa thích thay đổi lại rất “khó chịu” trong thi đấu, vì không thể bắt bài được chúng. Như con lươn vậy, nắm được vài bóng là chúng đổi kiểu khác rồi, đó là chưa kể trong từng cú đánh của chúng cũng khác nhau khó đoán (chứ không phải chỉ có 1 kiểu như VN). Trong tập luyện, hlv phải luôn có những chiến thuật “mở”, tức là chỉ giới hạn trong 3 bóng đầu, sau đó là đánh theo một rơ nào đó nhưng được tự do lựa chọn kỹ thuật và cách đánh. Vd bên A giao ngắn lửng trong bàn, quy định B phải tìm cách flick trước hoặc bắt ngắn sớm lại. A sẽ tùy vào đòn của B mà phản công hoặc tấn công hoặc cũng bắt ngắn tiếp, sau đó thì đánh tự do. Khả năng biến đổi của bài tập này tới hơn 36 kiểu khác nhau, vì kỹ thuật và vũ khí cho phép, nên chiến thuật rất đa dạng, nếu cứ quy định “cứng” trước thì tập hoài sẽ không bao giờ hết các biến. Hơn kém nhau không phải ở các bài tủ, đó chỉ là cái thứ học trò “học gạo để lấy điểm 5” – rõ ràng là đứa nào nắm rõ nguyên lý và ứng dụng sáng tạo công thức để có thể giải được rất nhiều kiểu biến hóa khác nhau, thì mới thực sự là cao thủ.

Nếu là hlv đứng ra tập với trò thì sự "khác nhau" bây giờ nằm trong tay người thầy. Dân VN ta quan niệm rằng hễ thầy nào càng đở bóng đều tay thì càng giỏi - vào xem cái lớp dạy bóng bàn mà thấy hlv đứng tấn bộ đẹp đành động tác "cực chuẩn" và cực đều thì phụ huynh sẽ đánh giá cao hơn là gặp ông thầy đở túa xua. Chính vì cái lẽ này mà lớp học được các cao thủ từng là tuyển thủ đứng lớp dạy sẽ đông học trò và có giá mắc hơn rất nhiều so với các lớp do các thầy già - dù có tiếng tăm - xuất thân từ phong trào. Nhưng theo kinh nghiệm của em thì học trò xuất thân từ các ông thầy đở bóng "đi lung tung" sẽ sớm giỏi và bền vững hơn những đứa được luyện ra từ tuyển thủ. Thực tế cũng cho thấy rằng cao thủ thi đấu thường rất kém khi chuyển sang đào tạo, dù rằng họ có thể đở bóng cực tốt (theo kiểu bóng nào cũng đở được vì phản xạ nhanh). Dễ thấy nhất là các cao thủ cứ nghĩ mình giỏi, nên giữ con cháu trong nhà lại mà đào tạo, kết quả là cha đánh giỏi mà con thì dở ẹc - thua xa những đứa có cha đánh rơ năng "khều". Thường thì các tuyển thủ sẽ kiếm sống thêm bằng nghề đi đở bóng cho người khác tập, nhưng họ không thể và không có thẩm quyền được xem là hlv - chỉ xét riêng về mặt đở bóng cho trò tập thôi thì vẫn bị xếp vào hạng bét. Một hlv giỏi sẽ biết đở bóng đủ mọi kiểu, từ đở bóng cực dễ (chậm mà chính xác, đi cao mà tới đúng tầm tay) cho học trò cho tới các kiểu đở trả bóng khó, tạo ra bóng sống giống như các tuyển thủ cao cấp. Thế nhưng chưa phải là đủ, trong một kiểu đở cũng phải biết cách làm cho khác nhau từ dễ tới khó (hi-throw, low-throw, không lực, không xoáy, xoáy nhiều ít lực, bóng lơi, bóng lạn, bóng chuội, bóng xốc tới,...đở vào bụng, đở vừa lố tầm tay, đở làm mất nhịp). Đở bóng được xem là nghề của hlv, nếu kiếm sống bằng nghề này thì phải luyện cho kỹ năng này trở thành thiện nghệ. Chỉ cần giở cái giỏ xách đồ nghề của một ông hlv là em có thể biết được "tay nghề" của ông ta tới đâu: nếu có đủ kiểu vợt+mút từ chậm tới nhanh, có thìa có gai, xoáy - phản xoáy hay mút chết,...thì có thể biết được tay này đở bóng rất là...túa xua. Còn chỉ thấy độc một cây vợt cũ mèm thì biết ngay lão ta chả đỡ được bao nhiêu kiểu khác nhau. Hồi mới học hlv cấp 1 với một ông cấp 3, em thấy lão nào feed bóng cực...tệ, bóng cứ lạn lách túa xua chả chính xác gì cả thì làm sao học trò đánh đây. Mà lão ấy có không dưới 60 năm trong nghề feed bóng, đệ tử toàn là cao thủ, chính lão ấy cũng từng đứng trong top 10 của TG - mà chẳng lẽ không biết feed bóng sao? Sau này lên cấp 2 thì lão ấy mới chính tay truyền cái nghề feed bóng này, chẳng nói gì nhưng em hiểu tại sao tụi học trò của lão bóng thế nào đánh cũng được hết - còn mình feed chính xác quá nên trò của mình ra đấu đánh hư tè le. Mình feed cho đệ tử kiểu bóng tập luyện, còn người ta feed cho đệ tử kiểu bóng thi đấu. Mình đở cho đệ tử chính xác là hại nó ra thi đấu thua nhanh hơn. Ở đây cần phải phân biệt rõ ràng: đở bóng khác nhau có kiểm soát, chứ không phải kiểu đở bóng "cầu may" của các ông thầy biết vài chiêu đở bóng đã nhận học trò lấy tiền. Mới tập làm hlv thì phải luyện đở sao cho đều, nếu biến đổi thì cũng làm sao cho rõ ràng dễ thấy,...nhưng làm "ghề đở bóng" lâu dần thì chuyện đở bóng biến hóa sẽ thành "tật": trò đánh càng đẹp thì thầy đở càng xấu quắc. Giai đoạn này trò đã có kỹ thuật hoàn chỉnh rồi thì hlv sẽ đưa tính chiến thuật vào ngay trong từng động tác kỹ thuật, thường là đi kèm với kỹ năng quan sát, cách di chuyển và xử lý bóng - tập lâu sẽ thành các phản xạ tốt rất có lợi cho thi đấu với các đối thủ khác nhau. Nếu để ý chúng ta sẽ thấy những đứa nhỏ thường đánh bóng với rơ phủi (với cha ông ở nhà hoặc ra clb đánh chơi nhiều hơn tập với thầy) sẽ có năng khiếu thực sự (khôn bóng, khéo léo, tỉnh táo,..) hơn những đứa đi học thầy và được phong "năng khiếu".

 

[P-500]

6. Các ván cờ thế

Bây giờ ta quay ngược về các bài tủ, các thế cờ độc. Ai có chơi cờ Tướng theo sách vở sẽ biết các ván cờ thế, thấy còn rất nhiều quân, nhìn không thấy thắng bại gì hết nhưng với cao thủ chơi cờ thì ván đó đã kết thúc rồi. Hồi nhỏ em đọc Quất Trung Bí với sự hướng dẫn của người Chú, mới thấy sự lợi hại trong các ván cờ gài – người ta tính trước tới mấy chục nước rồi thí quân, ai ham ăn là chết chắc (há miệng là mắc lưỡi câu). Chơi bóng bàn theo kiểu đánh cờ tướng mới thấy cái hay của chiến thuật: có những bài ta phải dụ đối thủ đánh trước, có những lúc ta phải giả vờ sơ hở thì mới thắng lại dễ dàng. Em vẫn thường dạy đệ tử là “phải chừa đường cho đối thủ đánh” vì nếu mình bít hết cửa thì người không thoát lại chính là…ta. Có những trận đấu chỉ cần nhìn cách đánh của hai bên mà em dám nắm trước phần thắng ít nhất là thêm 1 séc sau đó, dù trình độ ngang nhau. Vd bên A đánh vợt 5 lớp với T05, bên B đánh gai phản xoáy bên Bh mà có cú giao xoáy ngang rất độc. Em sẽ tập cho bên A chiến thuật 8 bóng như sau: B sẽ giao rất xoáy (1), A tìm cách đở hết qua Bh của B (2- trả xoáy ngang lại), theo quán tính mà cũng đúng bài thì B sẽ dí dài bằng gai xoáy khó đoán (3), A tìm cách trả an toàn quả này qua Bh tiếp (4), ở đây sẽ có 2 trường hợp: B sàn qua đánh Fh chéo góc thì A sẽ đẩy thẳng cạnh lại – qua Fh thì thế trận có lợi cho A rồi, nếu B lùa gai tiếp nữa (5) thì lúc này bóng đã hết khó, A sẽ moi xoáy (6) ngắn tay về bên Bh của gai, cầm chắc B sẽ xoắn xuống tạo xoáy chìm hoặc chặn bóng trả lại cũng xoáy chìm (7), lúc này A sẽ dứt điểm (8) vì bóng cầm chắc là xoáy chìm rồi. Đây là một thế cờ bị động dành cho rơ sợ phản xoáy mà cũng sợ giao xoáy, nhưng qua 7 bóng thì chắc chắn sẽ có cơ hội dứt điểm thắng lại. Ở (6) nếu A moi xoáy qua Fh của B thì ở (8) sẽ là bạt dứt điểm qua bên gai. Nếu A giao bóng thì quá đơn giãn rồi, cứ giao dài có chút xoáy tới qua phía gai rồi đánh trước, bài này không phải là cờ thế. Theo thế này thì A sẽ không mạo hiểm tấn công ở 2 và 4, nên sác xuất hỏng rất thấp, ở 6 cú moi xoáy ngắn tay trong bàn với bóng không xoáy sẽ rất an toàn, hơn nữa bê thẳng qua mặt gai thì chắc chắn thế nào bóng cũng trả về theo đúng xoáy mình đợi. Sau khi ra bài xong thì cứ tập mãi cho tới khi nào thuần thục, có thể biến hóa tốt trong các cú nếu có điều kiện thuận lợi – lúc này mà ra đánh với gai thì dù có kỵ mấy cũng vẫn nắm lợi thế. Chúng ta cứ bảo nhau là đánh với gai phải giao thế này thế nọ, vậy chứ khi bên kia nắm giao thì ta làm sao? Họ đâu có ngu gì giao bóng không xoáy hoặc đơn giãn để ta đánh không lực vào bên gai, họ cứ ngoái xoáy tít thì ta làm gì được? Đã kỵ phản xoáy còn bị giao xoáy lung tung nữa thì chỉ có khóc ròng.

Hlv sẽ nghiên cứu và chế ra các thế cờ khắc tinh lại các rơ thường gặp, rồi cho các học trò luyện như cháo nhuyễn. Đây là cách đào tạo của CNT, họ nghiên cứu các lối đánh thường gặp trên TG rồi chế ra các bài “chuyên trị”, nhờ vậy mà ra thi đấu đám CNT mới nhàn nhã như thế, chưa đánh đã thắng rồi. Muốn thấy các kiểu "cờ thế" thì xem tụi nữ CNT đánh sẽ rõ hơn, nhất là xem Zhang Yining và Liu Shiwen sẽ thấy các thế cờ triển khai ra từ các quân chủ lực (cú Bh hiện đại lên xoáy ôm bàn kèm với Fh bạt xé 2 góc, vợt 5+2 khá chậm gắn T64). Chúng ta cứ thần tượng miếng H3 của đám CNT nam, vậy đội nữ có nhờ H3 đâu mà cũng bỏ xa TG còn lại? Bên Tàu nổi tiếng nhất là câu "dùng sức không được thì dùng mưu", nữ sức yếu nên mưu kế phải cao sâu khó lường. Bên bóng bàn nam, Châu Âu còn vớt vát vài hạng trong top 10, chứ bên nữ hoàn toàn trắng tay. Xem nữ Châu Á đánh luôn theo bài theo thế, còn nữ Châu Âu đánh rất đơn giãn chỉ theo một xu hướng nào đó rồi biến hóa ra chiêu thức chứ không có bài thế nào. Từ khi rơ "truyền thống" của VN ta thất thế trong cái ao làng ĐNÁ thì đội nữ của chúng ta càng tệ hại hơn, rõ ràng là bóng bàn TG đã đi vào các chiến thuật đường dài từ hơn 10 năm nay, nhưng chúng ta cứ ỷ sức mà chơi trò một chạm. Mấy năm trước, Mỹ Trang còn cầm cự vì đánh cây Kong 7 lớp gỗ rơ đều, nhưng so với sự tiến bộ trong khu vực thì không thấm thía gì nữa. Chỉ vì không biết chơi cờ thế nên chúng ta toàn là khai cờ theo lối "tốc chiến tốc thắng", luôn bị mất quân và rớt vào thế bí rất sớm. Những hlv giỏi chiến thuật của VN đâu hết rồi, có lẽ họ đã chết hết từ khi cây Sadius lên thống trị, chỉ dùng bạo lực mà không cần cái đầu.

 

[miziru]

E có 1 vấn đề "rất lớn" mong bác P500 và các bác giúp, chẳng là sau quá nhiều thời gian tập quả giật trái e vẫn cảm thấy ko có sự ổn định, lúc được lúc ko, lúc thì đúng,lúc thì sai ( tự cảm nhận) và ko có sự tự tin với giật trái. Ngoài ra vấn đề gần như càng khó giải quyết vì clb của e ko ai chơi quả giật trái thật sự tốt, và cũng ko ai kê chặn ổn để e nhờ được. Quá nan giải phải ko ạ? Dựa vào phương pháp của bác P500 e đang định chơi mặt gai bên FH, tức là muốn hủy bỏ thói quen về bộ chân 1 càng FH, ngoài ra càng FH ko dứt điểm bằng giật được buộc càng BH phải giật dứt điểm. E chỉ có vấn đề về quả giật trái, ngoài ra gò trái, công trái, bạt trái của e ko có vấn đề gì hết. Vấn đề thắng thua hay lên xuống bóng e ko để tâm, e sẵn sàng đánh đổi nhiều thứ để giải quyết nốt quả BH loop này để đi đến thứ khác.
Cảm ơn bác P500 về những bài viết của bác, nó giúp ích rất nhiều cho e hiện tại và cả sau này.

 

[P-500]

E có 1 vấn đề "rất lớn" mong bác P500 và các bác giúp, chẳng là sau quá nhiều thời gian tập quả giật trái e vẫn cảm thấy ko có sự ổn định, lúc được lúc ko, lúc thì đúng,lúc thì sai ( tự cảm nhận) và ko có sự tự tin với giật trái. Ngoài ra vấn đề gần như càng khó giải quyết vì clb của e ko ai chơi quả giật trái thật sự tốt, và cũng ko ai kê chặn ổn để e nhờ được. Quá nan giải phải ko ạ? Dựa vào phương pháp của bác P500 e đang định chơi mặt gai bên FH, tức là muốn hủy bỏ thói quen về bộ chân 1 càng FH, ngoài ra càng FH ko dứt điểm bằng giật được buộc càng BH phải giật dứt điểm. E chỉ có vấn đề về quả giật trái, ngoài ra gò trái, công trái, bạt trái của e ko có vấn đề gì hết. Vấn đề thắng thua hay lên xuống bóng e ko để tâm, e sẵn sàng đánh đổi nhiều thứ để giải quyết nốt quả BH loop này để đi đến thứ khác.
Cảm ơn bác P500 về những bài viết của bác, nó giúp ích rất nhiều cho e hiện tại và cả sau này.

Bác muốn chơi gai gì bên Fh vậy? Em sẽ trả lời sau vài ngày nữa.
Dạo này bận quá ko viết kịp, các bác cho em tạm khất ít ngày nhé.

 

[miziru]

Bác muốn chơi gai gì bên Fh vậy? Em sẽ trả lời sau vài ngày nữa.
Dạo này bận quá ko viết kịp, các bác cho em tạm khất ít ngày nhé.

E chơi gai tự chế bên FH bác ạ. Nói chung e muốn làm cho FH mất đi hiệu quả để dựa vào BH. Ngày đầu tiên tập luyện e khá hài lòng bác ạ, ngộ ra nhiều thứ ở tư thế và bộ chân khi phải dựa vào BH. Động tác giật trái cả Tây và Tàu e đã xem và tập rất nhiều lần, có lẽ đây là lúc e áp dụng và rút ra kết quả.
Cảm ơn phương pháp của bác

 

[miziru]

Kết quả sau 3 buổi tập với gai bên FH ( toàn đánh trận) của e đây ạ:
Luôn ý thức tấn công bằng FH ko phải lúc nào cũng được nên e cố gắng dồn toàn bộ tập trung vào BH, chỉ sau 3 buổi BH đã được cải thiện tương đối rõ rệt, cụ thể là giật moi bóng xoáy xuống đạt hiệu suất vào bàn 70-80%, giật xung bóng dài xoáy lên đạt hiệu suất 50%, giật ôm bàn bóng xoáy lên đạt 40%, giật xung bóng xoáy xuống ( ít dùng) 50%.
Có thể với những bác chơi chuyên càng BH tỉ lệ này còn quá thấp nhưng với e là 1 thằng gần như chỉ biết công,đẩy,chặn trái và giật phải là chủ lực thì e thấy vậy cũng là 1 bước tiến đáng kể rồi ạ ( với 3 buổi tập). Mục tiêu của e kế tiếp rất đơn giản, đó là : tăng tỉ lệ và độ biến hóa quả giật trái đến khi bằng khoảng 80% quả phải thì e sẽ dán mút láng vào FH để trở lại ( lúc này chắc FH mất hơn 50% công lực rồi) và luyện song song cả BH và FH.
Hi vọng thí nghiệm của e sẽ phần nào giúp được cho các bác đang muốn nâng cao quả BH

 

[P-500]

7. Đối luyện bán tự do

Đây cũng là một phương pháp dạy chiến thuật khá xưa, có lẽ xuất phát từ võ thuật (học múa bài quyền trước sau đó mới áp dụng vào đối luyện). Ban đầu A và B đánh theo các bài chiến thuật đã vạch ra sẵn, độ khó tăng dần từ 3 đến 7 bóng. Các bài 1 và 2 bóng không nằm trong chiến thuật mà thuộc về kỹ thuật (giao bóng khó ăn ngay, giao dỡ bị đánh trước chết ngay) nhưng vẫn được gộp chung vào chiến thuật 3 bóng tấn công. Pp này có phần giống pp trên: tập theo các thế cờ, nhưng ở đây các biến được áp dụng nhiều hơn - sự "tự do" cao hơn. "Tự do" ở đây không phải muốn đánh gì cũng được, mà phải theo đúng trình tự bài bản đã xếp trước. Chính nhờ vào khả năng xử lý bóng đa dạng trên từng trái nên vdv có nhiều lựa chọn hơn. Vd quả đở ngắn không phải chỉ có đở qua lưới nằm trong bàn, đở ngắn có thể rất ngắn, hoặc vừa đủ nảy cuối bàn. Đở ngắn cũng có đở sớm và đở trễ, bóng thấp chì xuống hoặc bóng cao khựng lại, có thể thêm thắt xoáy vào cho khó đoán hơn - tất cả đều lệ thuộc vào khả năng của vdv. Hlv có thể giới hạn kỹ thuật trong vài trường hợp đặc biệt, nhưng nếu muốn học trò tiến xa thì nên để chúng lựa chọn nhiều hơn. Dần dần độ "mở" ngày càng lỏng hơn khi các bài tập chiến thuật thiên về khả năng chiến thuật của từng vdv hơn là các thế chiếu bí để ăn điểm. Vd chỉ quy định trong 3-4 bóng đầu, còn lại là tự do - hoặc chỉ giới hạn một bên, phía kia đánh thoải mái. Đối luyện bán tự do chiếm rất nhiều thời gian tập luyện chiến thuật và nó có đủ kiểu áp dụng khác nhau, tùy vào khả năng biến hóa và bào chế của hlv.

Khi ra một bài chiến thuật đối luyện, hlv cũng phải "khép và mở" hợp lý sao cho giới hạn được bóng trong phạm vi hẹp nhưng lại cho phép các học trò tự rèn kỹ thuật ngay trong bài luyện chiến thuật. Tuy có vẻ nhập nhằng nhưng đây là cách rất hay để áp dụng kỹ thuật vào chiến thuật một cách thông minh. Nếu để học trò đánh kỹ thuật "cứng tay" rồi thì khi chuyển sang chiến thuật sẽ rất máy móc. Nếu tập kỹ thuật giật xung bên Fh "thành thục" rồi thì khi vào chiến thuật 3 bóng tấn công sẽ bị bối rối vì bóng khó được trả lại như ý, hơn nữa vì động tác giật đã cứng nên bóng có khả năng vào lưới và ra ngoài rất nhiều, chỉ có cú giật là mạnh nhưng thiếu tính hiệu quả. Giả sử nếu em có 2 đứa mới tập chơi căn bản, biết giao và trả giao bóng đồng thời cũng có kỹ thuật tấn công. Chiến thuật "khép" sẽ mang 3 kỹ thuật ấy ra áp dụng ngay khi chúng chưa rành rẽ gì lắm: giao dài, đở, bên giao tấn công, nếu bên đở trả được quả ấy xem như thắng. Thế là trong cái "khép" ấy thực ra là rất thoáng, vì cả hai đều chưa bị gò vào khuôn nên có rất nhiều lựa chọn khác nhau. Bên A giao dài nhưng sẽ lung tung, B đở cũng không theo chuẩn nào cả, A buộc phải nhìn bóng kỹ rồi mới tấn công, cú đánh của A cũng sẽ tùy vào bóng mà chọn kiểu, B cũng phải chuẩn bị tâm lý đở lại vì chưa chắc gì A đánh chết được mình. Rõ ràng là đánh theo bài, nhưng tính tự do được nâng lên khá cao, không như kiểu luyện cả triệu lần rồi nên cắt lại là bóng phải đi cắm thẳng sạt lưới, giật là phải đi căng vào góc,...Ở thế thụ động nhưng B sẽ được luyện sự tự tin trong cách phòng thủ phản công. Một bài tập có ích cho hai bên, lại có thể tập song song với kỹ thuật: A sẽ luyện tập thử nghiệm nhiều kiểu giao bóng, B sẽ có cơ hội luyện trả giao bóng (tuy bị buộc không được tấn công - dù là bóng giao dài - nhưng vẫn còn rất nhiều lựa chọn như trả xoáy, đẩy góc, chém chuội dài,...). Cú tấn công ở bóng thứ 3 tùy thuộc rất nhiều yếu tố, nên kỹ thuật tấn công của A sẽ trở nên ngày càng đa dạng. Học đi đôi với hành rồi lấy cái thực tế để củng cố lại kỹ thuật, mới nhìn thì giống như đi vòng không có mục đích và thiếu hiệu quả, nhưng đây là những bậc thang rất vững chắc để nâng tầm chiến thuật lên dần tới 7-9 bóng. Nếu tập mỗi một chiêu "giao bóng - dứt điểm" thì sẽ không bao giờ có các chiến thuật đường dài.

Một kiểu đối luyện bán tự do khác là, một bên đánh theo bài, một bên đánh tự do. Lúc này sự chú ý của hlv sẽ thiên lệch về từng trò một, theo 2 hướng: công hay thủ thành. Một bên sẽ áp dụng bài tủ của mình, chấp bên kia đánh tự do sao cho phá được thì thôi - hlv sẽ hướng dẫn bên tự do chiến thuật hợp lý để phá bài. Hoặc một bên được áp dụng tự do các chiến thuật, bên còn lại sẽ đánh theo bài của hlv đưa ra. Phía bên "bị giới hạn" thực ra là được chỉ định chiến thuật để đánh vào điểm yếu của đối thủ. Tuy là được thả lỏng nhưng lại hoàn toàn bị động vì bên kia xài chiến thuật khắc chế mình. Hlv giỏi sẽ làm cho cán cân thiên lệch, buộc một bên phải cố gắng hết mình, chỉ bằng cách can thiệp một chút vào chiến thuật. Qua cách tập luyện này, vdv sẽ rất tin tưởng vào khả năng chiến thuật của hlv, rất có lợi cho thi đấu nếu cũng ông hlv ngồi ở ghế coach.

Từ tập luyện bán tự do, hlv có thể nâng dần lên tự do bằng cách giãm dần các bóng "cứng" lại. Vd nếu đánh theo chiến thuật 7-9 bóng thì hlv chỉ quy định tới bóng thứ 4 thôi, còn lại là tự xử - sau đó giảm dần cho tới còn 1-2 bóng. Có thể tăng tính chủ động lên bằng cách thêm vào các hướng rẻ: hoặc X hoặc Y. Vd A giao bóng ngắn thì B có thể bắt ngắn hoặc là flick trước, sau đó A có thể tấn công hoặc trả lại an toàn,...Tuy nhiên, tối kỵ tập luyện hoàn toàn tự do. Nếu không quy định những kỹ thuật "đóng" thì buộc phải đánh theo các bài chiến thuật khép kín với nhau. Vd A và B hoàn toàn có quyền chủ động đổi chiến thuật, nhưng A sẽ cố gắng tấn công trước còn B sẽ vào thế phản công nhiều hơn. Khi A đổi thì B buộc phải đổi theo, thế mới là tập luyện chiến thuật: nếu A đổi mà B vẫn không thích ứng kịp thì B sẽ thua dễ dàng. Các chiến thuật có sự liên quan tương khắc với nhau, một vdv có trong tay chừng 2-3 bài tủ và 5 bài phụ là có thể đem ra ứng dụng trong đấu luyện bán tự do được rồi. Đem các bài ra chọi với nhau một thời gian sẽ quen dần, lúc này vai trò của hlv là làm sao hiệu chỉnh cho các bài bị khắc có thể linh hoạt thay đổi hoặc biến tấu để có thể xoay ngược tình thế, tập luyện vui nhất là lúc này.

 

[P-500]

8. Đánh bóng bàn trên giấy

Đây là chiêu mà Kim Dung từng truyền dạy cho đệ tử là Lệnh Hồ Xung, chỉ cần dùng kiếm ý để đánh thắng hai cao thủ của Võ Đang, chỉ cần dùng mắt nhìn vào các điểm sẽ đánh vào, kiểu như đấu kiếm bằng miệng vậy. Hai cao thủ kia tự động nhận thua vì rõ ràng "chiến thuật" của Lệnh Hồ công tử quả thật là cao hơn (phá được cái thế vòng tròn thái cực). Trong bóng bàn cũng có trường hợp chưa đánh mà thấy rõ thắng thua trước rồi. Người ta thường gọi là "kỵ rơ" nhưng thực ra có rất nhiều kiểu kỵ: kỵ chiêu hoặc kỵ luôn cả bài. Đã kỵ rồi thì chỉ còn có cách cầu cứu sư phụ, hay dở ở lúc này, ông thầy đó có cách nào hóa giải hay là để cho thua rồi đổ thừa trò đánh dở quá. Quay lại pp huấn luyện, bóng bàn đôi khi lại quá đơn giãn chỉ như bàn cờ thế: hơn quân chưa chắc là đã thắng. Nắm đủ quân còn phải có "quân sư" nữa mới có thể thắng trận, đây là cách huấn luyện ra một vdv tự mình có thể làm quân sư cho bản thân - phần nào.

Cách tập luyện rất đơn giãn: vẽ một cái sân đấu có bàn bóng chính giữa, vừa vặn nằm trong tờ A4 rồi photo ra nhiều tấm để dành dùng dần. Cách đánh chỉ quy định bằng hình vẽ và ký hiệu, đánh theo lượt. A giao bóng trước, A sẽ vẽ ra ký hiệu cách đứng và vị trí phát bóng (giao Bh, Fh, mổ, giữa bàn,...). B sẽ chọn vị trí đứng đở giao bóng - giả định là B sẽ không thay đổi khi A bắt đầu tung bóng lên (thực tế thì học trò của em được dạy là luôn đứng về phía góc Bh nhưng khi bên kia bắt đầu tung bóng lên thì buộc phải đổi chỗ qua lại tùy theo phán đoán từ cách tung bóng của bên giao). Tới lượt A sẽ vẽ ra là giao xoáy gì vào đâu, B sẽ vẽ tiếp cách trả quả ấy - lúc này hlv sẽ vẽ ra các khả năng bóng trả lại tùy theo quyết định của B - sau khi trả xong thì B sẽ di chuyển về đâu. Bóng thứ 3 rất quan trọng, A sẽ đánh như thế nào dựa theo các tình huống có thể xãy ra. Để giới hạn độ phức tạp trong chiến thuật, hlv sẽ đơn giãn hóa bằng cách đứng giữa làm người lựa chọn. Sang tới bóng thứ 4 thì B sẽ có rất nhiều hướng giải quyết, lúc này hlv sẽ nêu ra vài cách chính. Sau đó thực hiện y chang như bài chiến thuật vừa vẽ ra, nhưng là trên bàn thật. Bài này là của chính hai trò A và B nêu ra, chưa phân thắng bại trên giấy, mà phải đem ra áp dụng ngoài thực tế. Dựa theo xác suất thắng thua mà Hlv sẽ là người giãng giải các lý do, áp dụng các phương pháp Cân Phân hay Câu Hỏi để mở rộng khả năng xử lý trong một bài chiến thuật rất hẹp.

Các khả năng sau có thể xãy ra: hoặc là cả hai cùng "chém gió" ghê quá, đưa ra những kỹ thuật khó nên khi đánh sẽ tự sát nhiều hơn là thành công. Nếu có một bên thắng nhiều hơn, hlv phải tìm ra nguyên nhân và cho bên còn lại được tăng khả năng biến hóa hơn (tránh trường hợp biết trước nên chờ sẵn). Nếu một bên đưa ra chiến thuật hợp lý, phù hợp với kỹ thuật và khả năng, thì hlv sẽ dần dần bổ sung và tinh chỉnh để biến thành một bài điển hình, sau đó sẽ cho tập luyện kỹ hơn để có thể áp dụng vào thi đấu thật. Ở đây có một điều rất hay là cho phép vdv tự sáng tạo chiến thuật, điều thành công không phải là ở cái chiến thuật đã thành hình, mà là khả năng ứng biến của vdv ngày càng tăng lên. Các bài được tạo ra sẽ được loại bỏ dần qua thời gian tập luyện, chúng chỉ là giấy nháp, là rác rưởi. Cái quý báu hơn là cái nền tảng chiến thuật dựa trên sự thông hiểu bản thân (khả năng, kỹ thuật, tâm lý,..) và kỹ năng phán đoán chiến thuật của đối phương (cũng dựa trên các khả năng và suy nghĩ của bên kia). Ra thi đấu mà vừa làm hlv chiến thuật cho bản thân thì quả là khó bị bại - ở các cấp độ trung bình - lại không quá lệ thuộc vào hlv, có thể tự mình đi đánh mà thành tích vẫn không giãm sút. Nếu huấn luyện chiến thuật theo cách này thì học trò sẽ rất hứng thú vì chính chúng thiết kế ra cách đánh - có sự góp ý của hlv - chứ không phải bị gò ép "phải thế này thế nọ". Một hlv giỏi là ông thầy có thể làm cho trò làm đúng y chang ý muốn của mình, nhưng để trò cứ nghĩ là do chúng tìm ra. Ở cấp cao hơn thì chuyện vừa đánh vừa suy nghĩ trở nên ì ạch nặng nề, các vdv chỉ nên giữ vài ba bài nền rồi biến hóa cũng đơn giãn hơn, để lại phần lớn tính toán chiến thuật cho ông coach ngồi ghế làm.

 

[P-500]

9. Đánh trận tưởng tượng

Đây là phương pháp visulization đã có giới thiệu qua trong phần huấn luyện kỹ thuật. Trong chiến thuật đem ra áp dụng là hợp lý hơn cả, vì cái gì mơ tưởng cũng hoàn hảo và tốt đẹp, còn đánh thật có khi...không được như vậy. Cái hay của phương pháp này là...không cần gì hết vẫn tập được, ngồi rãnh một phút cũng có thể suy nghĩ ra vài đường bóng tuyệt chiêu. Xin đừng xem thường phương pháp này, nó không phải chỉ dành cho những người thích nằm mơ ban ngày đâu. Đây chính là phương pháp tập luyện khác nghiêm túc và cao cấp. Nghiêm túc ở chổ nó được các chuyên gia tâm lí nghiên cứu rất nhiều trước khi áp dụng, và khi đã mang ra xài cũng theo một trình tự và bài đọc được soạn sẵn. Cao cấp vì các cao thủ như Schlager và M.Maze rất tin dùng. Những cao thủ nào thích xài các chiêu độc hoặc chiến thuật "triệt buộc" thường phải suy nghĩ rất nhiều để phá sức ỳ chiến thuật trước nay, rồi mới có thể đột phá được. Áp dụng vào chiến thuật có phần giống như pp đánh trên giấy, nhưng lúc này một vdv đạo diễn ra tất cả. Để có hiệu quả thiết thực thì vdv ấy phải có tính trung thực cao khi tưởng tượng: chỉ nên áp dụng những cú "ruột" mà chắc chắn mình không bao giờ đánh hư. Hlv phải hướng dẫn các nguyên lý chiến thuật rất rõ ràng và rành mạch trước khi cho vdv tập luyện pp này. Vì cái tác dụng "chìm" của nó lên "bộ nhớ thấp" nên tác dụng (và tác hại) sẽ rất lớn (nếu tưởng tượng sai nguyên lý). Đa số các sai lầm thường xuất phát từ tập luyện căn bản sai, thiếu phần huấn luyện bộ chân, nên không thể tập pp tưởng tượng (tập vào sẽ có tác hại rất lớn, vì thường chỉ nhớ tay đánh chứ không bước chân đi trước). Em có áp dụng thử lên đệ tử, nhưng một thời gian thấy nó lao tới bóng quá sớm, trước cả chân; thế là em phải ngừng lại để dạy bộ chân và hông cho nó mất khá nhiều thời gian. Sau này em áp dụng lại, nhưng chỉ cho phép nó tưởng tượng chân bước (vừa thấy bóng là chân đi trước), còn tay đánh thế nào tính sau. Bởi vậy lúc em được học pp này với một coach lv3 thì cũng nhận luôn khuyến cáo là chỉ áp dụng vói vdv tầm cấp tiểu bang trở lên (cấp A-2 của VN).

10. Đánh theo điểm số

Tức là không cần bắt đầu trận đấu ở 0-0, thường tập nhất là ở 9-9 hoặc 8-8. Cũng có thể đánh theo các điểm số chênh lệch như 10-8 hay 9-7 để rèn các bài chiến thuật "leo dốc" hoặc "bứt phá". Qua kinh nghiệm huấn luyện, em thấy có nhiều đứa đánh giữa séc rất hay, tới gần cuối thì không biết cách nào để thắng, dù chỉ còn cách đích đến có một hai bước. Hoặc có nhiều vdv than phiền là thường để thua ở những quả tie-break. Nhiều vdv lúc bị thua điểm thì đánh rất hay, nhưng khi gác điểm lại thường để thua lãng nhách rồi quê tay hết đánh được. Những ai có đọc qua bài viết "chiến thuật 7 bóng" của em chắc sẽ thấy các lần lau mặt được tính toán kỹ lưỡng thế nào. Để áp dụng được chiến lược một cách chắc chắn ngay từ đầu đến cuối séc, các vdv đều phải tập luyện ở nhà theo những trường hợp điển hình thường gặp trong thi đấu - lẫn cả các trường hợp đặc biệt. Khi hai đấu thủ chênh lệch trình độ đấu nhau, ta thường cho bên yếu điểm chấp, thường là 2-4 điểm. Nhưng có một cách hiệu quả hơn để cùng gây áp lực cho cả hai: đánh ở điểm số 6-8, bên yếu chỉ có 6 nhưng giao bóng trước, đánh tới 9 là thắng - bên mạnh phải đánh tới 11. Đây là điểm số thường thấy trong các trận đấu chênh lệch trình độ nhưng bên giỏi bị thua: bên yếu gỡ 8-8 hay 7-9 rồi lên 9-9, sau đó bên yếu cầm 2 trái giao bóng thắng luôn do bên giỏi bị tâm lý khớp tay. Với điểm số 6-8 vẫn có thể áp dụng cho hai đấu thủ ngang sức, bên 6 giao bóng trước và đánh cùng tới 11, sau đó cứ hoán đổi lại. Tập luyện thường xuyên theo pp này, các đấu thủ sẽ rất tỉnh táo và vượt nhanh tới 11 vào những phút cuối séc đấu - chứ không bị trường hợp "xì lốp" khi còn vài bước nữa tới đích.


11. Đánh theo điều kiện

Khi ra thi đấu thực sự thì ta sẽ thấy hoàn toàn khác lúc đấu luyện, thực ra là do các điều kiện đã bị thay đổi. Tâm lý đã hoàn toàn khác, sân bãi và đối thủ lạ, kỹ thuật và di chuyển có khi không còn như ý, chưa gì đã bị gác điểm,...Đó là chưa kể đối thủ cũng có thể tạo ra những bất lợi khác như đánh mút lạ (gai, phản xoáy, mút Tàu,..) với các kỹ chiến thuật quái chiêu ta không có bài đối đáp, nói chung là khó hơn khi tập luyện nhiều lắm. Thế thì tại sao chúng ta không làm cho các buổi tập chiến thuật có thêm các điều kiện rất khó, trở nên gần giống như thi đấu, để tới lúc đối diện thì chúng ta đã quen rồi. Pp này rất giống pp "đeo thêm đá" tức là làm nặng nề thêm khi tập luyện để lúc thi đấu có thêm sức bù ngược vào. Có rất nhiều điều kiện có thể thay đổi, bên CNT còn rãi cát lên bàn hoặc nhiễu sáp nến để khiến bóng đi loạn xạ (nếu vô tình chạm phải vệt sáp), họ còn nâng lưới lên một chút hoặc ghép nối hai bàn lại để tập luyện - đều là các sáng kiến của hlv để nhằm tăng cường những kỹ năng nào đó. Một số hlv còn có sáng kiến dùng miếng rìa nặng quấn quanh vợt và cán để tăng thêm lên đến 5gr khi tập luyện, khi thi đấu lột ra thì cầm chắc sẽ nhanh hơn một chút.

Một số điều kiện khác có thể mang ra tập luyện để sửa chiến thuật hoặc kỹ thuật, vd như chỉ được phép đánh Fh hoặc Bh, chỉ được thắng bằng chặn đẩy không cho tấn công, chỉ được đở hoặc buộc phải tấn công,...Đôi khi phải tập luyện đặc biệt để nhằm thắng một đối thủ cá biệt nào đó, hlv buộc phải ra các điều kiện như: không được gò bóng hoặc bắt ngắn (vì đối thủ giỏi đánh trên bàn), không được flick quả giao (vì đối thủ giỏi đôi công và đẩy góc), phải né đánh Fh xéo mang cá về cạnh bên Bh của đối thủ (vì đối thủ ôm bàn chặn đẩy, ít di chuyển, nếu đánh vào giữa thì khả năng bị đẩy góc rất cao). Khi hlv tìm ra điểm yếu của đối thủ sắp tới, thì các bài tập sẽ mang tính chiến thuật cụ thể để nhằm "phá bài" bên kia, nên chuyện đưa các điều kiện vào tập luyện là bắt buộc.

 

[P-500]

IV. Đấu luyện

1. Phương pháp Tề Thiên đại thánh

Ở đâu ra cái tên này? Chính là vì trong Tây Du Ký có Tề Thiên biến hóa nhúm lông thành cả trăm Tề Thiên “con”. Trong huấn luyện, một hlv phải đôi khi đóng rất nhiều vai cùng một lúc: vừa là thầy, bạn mà cũng phải làm đối thủ. Chưa hết, khi không tìm được các rơ lạ cho đệ tử du đấu lấy kinh nghiệm, chính hlv phải tự luyện để “biến” thành nhiều đối thủ khác nhau. Ở đây đòi hỏi kỹ năng, phải thần thong như Tề Thiên mới làm được, chứ như Trư Bát Giới thì biến thế nào cũng dở. Một hlv giỏi phải biết chơi ít nhất là 2-3 kiểu khác nhau – càng nhiều rơ khác nhau càng tốt – như vậy thì học trò mới được lợi ích lớn: học một thầy bằng học nhiều thầy khác nhau. Nếu chỉ biết mỗi một rơ thì buộc lòng phải để học trò đi du đấu nhiều hoặc đồng thời thỉnh giáo nhiều thầy khác nhau. Trong đấu luyện, hay nhất là ta có “quân xanh” như đám CNT có được: rất nhiều đứa trong CNT-B bắt chước các rơ đánh của các cao thủ nước ngoài về để đám A có thể làm chuột bạch. Trong một lớp (tuyển quận hay quốc gia) nên có rất nhiều rơ khác nhau để cùng cọ xát, ra đấu không bị “dội” ngay từ đầu vì kỵ rơ. Trong trường hợp bất đắc dĩ không tìm đâu ra, thì chỉ còn dựa vào ông hlv – mà tay này cũng không biết gì ngoài một bài thì…ráng chịu vậy!

Người ta thì không thể biến hóa “ba đầu sáu tay” nhưng hlv thì phải làm được. Ít ra, ngoài kỹ năng ôm bàn chặn đở, hlv cũng phải biết lùi xa bàn lốp cao cho trò đập, hoặc cắt xa bàn để trò tập đánh với rơ phòng thủ. Trong đấu luyện, ngoài rơ tấn công (trò sẽ phải phòng thủ hoặc đối công) thì hlv cũng phải biến mình thành rơ thụ động, cho trò công trước – đó là điều hết sức bình thường mà hlv nào ở VN cũng làm được. Có điều hlv nếu cầm cây Sadius thì sẽ không thể đở bóng dị, dù đánh rơ thủ thì cũng không ra thủ - giống như Trư Bát Giới biến hóa thế nào cũng lòi cái mỏ heo ra. May mắn là em học làm hlv với một lão coach rất già, ngày đầu tiên lão dạy thực hành, lão quăng ra gần một chục cây vợt đủ kiểu khác nhau, từ gai thủ cực chậm cho tới Sadius lão cũng có – tuy già không đánh nhanh và mạnh được nhưng lão sẽ nhờ học trò khác làm dùm. Nhờ đó mà học trò lão ta dạy ra dù đẳng cấp chưa cao nhưng không kỵ bất cứ rơ nào cả - ngoại trừ rơ mút Tàu giật low-throw, chỉ vì không tìm được ai đánh được kiểu ấy để mượn về cho trò tập luyện. Khi tập luyện cho đệ tử đánh giải suốt mùa, em dặn bọn chúng luôn phải ghi lại ra giấy cách đánh của từng người trong từng đội, xài vũ khí gì, thường đánh chiêu gì và có cú gì đặc biệt. Sau đó em bắt chước y chang như thế rồi cho chúng tập đối phó dần, kể cả những rơ rất quái chiêu không thấy không hình dung nổi. Đến cuối mùa thì chúng rất tự tin, đụng rơ nào trong hạng đó cũng đều có thể diệt gọn, đánh như là bắt bài trước vậy.

Không những vậy, trong một buổi tập 2-3 giờ, các hlv cũng phải “biến hóa” để tránh làm nhàm chán các bài tập nhiều bóng dài lê thê mệt mõi. Bằng cách đổi cách feed bóng từ vợt ngang sang vợt thìa là học trò đã thấy đổi mới rất nhiều. Có thể dùng mút Tàu rồi đổi sang mút Nhật feed bóng cũng thấy khác nhau xa, chưa kể là những cây vợt để chặn đở bóng đều có 2 mặt khác nhau, luôn có 1 bên là mút chết hoặc 1 bên mút rất low-throw. Khi tập luyện chỉ cần có 4-5 cái khác nhau rồi phối hợp lại là ta cả có rất nhiều tổ hợp lạ, tập hoài không bao giờ chán mà lợi ích lại rõ ràng: ra đấu không sợ rơ lạ. Thành công ở đây không phải là trò “quen” nhiều kiểu bóng – có cả trăm kiểu thì quen thế nào được – cái chính là huấn luyện được khả năng thích nghi cao với các bóng “hơi khác” một chút. Điều quan trọng hơn là trò không bao giờ ỷ lại vào một kiểu đở của thầy, nó luôn phải tập trung nhìn bóng chứ không đánh theo thói quen, nên kết quả là tạo ra những phản xạ thi đấu rất tốt. Tập chiến thuật hoài cũng chán, thầy với trò ra đấu nhau: thầy hóa thành đủ rơ khác nhau cho trò tập ứng phó (chỉ cần hô biến một phát là có ngay một đấu thủ khác hoàn toàn). Một ngày chỉ nên tập tối đa với 3 rơ khác nhau mà thôi, tập với nhiều kiểu quá sẽ loạn – trên thực tế mỗi buổi thi đấu cũng chỉ đụng cao lắm là 3 đấu thủ. Nếu ông thầy có thể biến hóa ra cả chục rơ, thì cứ mỗi ngày tập chừng 1-2 rơ khác nhau là được rồi, đường càng dài thì trò càng dai. Bên cạnh đó phải cho trò đi thực chiến, vì dù có biến giỏi thế nào cũng không bằng “hàng thiệt”, dù trình ông thầy cao hơn rất nhiều. Em nhắc lại sự quan sát này: trò nào vào clb thích đánh với nhiều người, dù học ít vẫn đánh giỏi hơn trò chỉ biết vào luyện với thầy rồi về. Cá nhân em từng nhắc nhở những đứa “chỉ biết mỗi mình thầy” nhưng thường bị chúng bơ đi (chắc ông thầy cũng không muốn chúng “loạn tay” nên luôn hù chúng rằng đừng có dại dột nghe lời người khác, thầy là trên hết) và kết quả thì rất tệ và luôn bị đổ lỗi cho những nguyên nhân khác. Nếu chỉ học mỗi một thầy mà đánh dỡ, thì không nên đổ thừa vào đâu cả, hãy nghi ngờ trình độ giãng dạy của ông thầy đó – học nhiều thầy thì hlv chính còn có thể chối quanh rằng “tui đâu có dạy vậy!”.

 

[P-500]

2. Tìm đánh tập với khắc tinh

Không gì ghét bằng ra đấu cứ gặp rơ mình kỵ, đã sợ gai mà ra đấu với gai thì cầm chắc thua hết hơn một nửa rồi. Hlv giỏi phải nhìn ra trò mình sợ gặp rơ nào nhất, sợ cú gì hoặc bài nào. Nếu rõ rành rành là người ta cao cơ hơn mình thì thắng là phải, nếu ngang tầm thì đệ tử của hlv giỏi sẽ ít bị kỵ rơ nhất. Tại vì ở nhà đã tập bài tủ để phát huy hết khả năng, đồng thời trám kín hết các điểm yếu. Thời gian còn lại – sau khi đã hoàn thành một rơ mạnh – là tìm khắc tinh để tập đối diện. Chỉ có cách tập luyện thường xuyên với những rơ kỵ thì mới có thể tự tin ra thi đấu giải lớn – cầm chắc là con đường đi tới cái Cup sẽ đụng rất nhiều cao thủ, nguy cơ gặp khắc tinh rất cao. Ở những nước mà bóng bàn chuyên nghiệp được nâng cao đúng tầm (như các giải Super League của Đức hoặc China) thì chuyện một clb đầu tư vào đội bóng để đánh giải sẽ được tài trợ đúng mức, họ sẽ giành nhau các con bài chủ và con bài độc. Chủ lực là vdv thắng được nhiều nhất, nhưng cần có vdv “độc” ở chổ có thể thắng được những trận quan trọng nhờ kỵ rơ. Thường là họ dùng vdv đánh gai hoặc thìa, tuy thứ hạng không cao nhưng thỉnh thoảng vẫn hạ gục được chủ lực của bên kia. Để tránh chuyện đó xãy ra thì hlv phải đào tạo ra các "quân chốt thí" cho gà nhà tập luyện, hoặc hlv phải biến hóa copy y chang cái thứ mà trò mình sợ nhất để mang ra luyện tập.

Ở mức thấp, nếu một đứa nhỏ cứ tập luyện với rơ mình kỵ mãi thì sẽ không còn kỵ rơ nào nữa. Về thứ hạng thì nó chưa có gì xuất sắc nhưng đây mới thực sự là nền móng vững chắc. Cá nhân em từng thi đấu với những đứa nhỏ trình kém hơn nhưng không tìm ra kiểu gì đánh chắc ăn với chúng, một hồi mình cũng rối luôn – nếu không có kinh nghiệm thi đấu sẽ rất dễ quê cơ rồi thua lại. Hơn nữa, khi một đứa nhỏ có cách thắng được rơ mà trước nay vẫn sợ, thì sự tự tin sẽ tăng lên rất nhiều. Có 2 cách thường dùng để tập luyện: mài cho thật bén một cạnh, gặp trúng đối tượng là “xắt” ngay, còn lỡ gặp rơ kỵ thì đưa phần sống dao ra đở rồi cầu cứu sư phụ. Cách thứ hai có phần hay hơn: hai bên đều mài vừa đủ, không có rơ kỵ mà cũng không có rơ nào “ngon ăn”, cứ thế mà nâng lên dần. Đa số hlv chọn cách đầu, học trò sẽ có trận thắng rất hoành tráng mà nếu thua cũng thê thảm. Cách hai sẽ đào tạo ra những đứa thắng khá vất vả, nhưng cũng khó lòng mà thắng được chúng. Rơ thứ hai có cái hay là chờ cho bên kia bí bài thì sẽ ăn lại rất nhanh – thắng chúng rất khó, nhưng thua chúng rất dễ. Em để ý những đứa chơi rơ này thường thắng trận một cách thụ động, tức là do bên kia tự sát nhiều hơn, trước khi hlv của nó ra lệnh “tổng tấn công” để tiêu diệt gọn luôn séc cuối. Cá nhân của em ủng hộ dạy rơ thứ 2 cho những đứa xác định học bóng bàn lâu dài, còn dạy rơ thứ 1 cho những đứa chỉ thích “mì ăn liền”. Khi mà chúng không kỵ rơ nào nữa, bấy giờ hlv mới dạy chúng rèn cho bén 2-3 chiêu tuyệt kỹ, bấy giờ quăng ra thi đấu các giải premiership chúng sẽ chiếm các thứ hạng rất cao (trong khi đứa kia có lẽ đã bỏ bóng bàn vì chán nãn, hoặc đã thành cao thủ nếu cái rơ nó luyện không có đối thủ). Cách đào tạo vdv của VN trước nay toàn theo hướng thứ nhất, với suy nghĩ “trong 100 đứa ra được 1 cao thủ là đủ để nổi tiếng rồi” – không quan trọng 99 đứa kia sẽ thành cái gì. Một phần vì ở VN chưa có sự đa dạng nhiều rơ mạnh như nhau, nên nếu tất cả cùng xoáy vào rơ ấy thì đương nhiên nó sẽ độc tôn. Ở các nước bóng bàn phát triển như Nhật, Hàn, Đức,…ngay cả Tàu cũng thế, không bao giờ có chuyện một rơ thắng hết, mà cũng nhờ thế nên họ mới được mang danh là các nước phát triển! Đâu có ai công nhận cái kiểu “Độc tôn vạn tuế” là xu hướng của thời đại, vì nó nhắc lại cho ta cái thời phong kiến xa xưa lắm.

Nhờ có khắc tinh nên mới có sự cạnh tranh sống còn, hoặc là vượt qua được hoặc là mãi mãi chịu đứng sau, vì vậy khiến cho các vdv nỗ lực hết mình. Chân ngôn của em là “ghét thứ nào ta trao thứ ấy”, học trò đứa nào ghét bóng nặng là em cứ ép tập với bóng cắt tới khi nào không ngại nữa thì thôi. Đứa nào ghét đánh với gai phản xoáy thì em cứ tìm đủ mọi cách bắt nó đối đầu với phản xoáy hoài, trong quá trình tìm cách vượt qua thì em sẽ dạy nó rất nhiều thứ khác – mà nó không hề nhận biết, vì đang cố hết sức đối đầu với khắc tinh. Khi luyện tập phải vừa mềm vừa cứng, có thắng mà cũng có thua thì học trò mới chịu nhớ tới bóng bàn sau khi ra khỏi phòng tập. Hlv đâu thể đánh với một trò hoài (nếu lớp đông), cách hay nhất để trò “được thua” là cho đánh với đứa nó kỵ rơ (cho đánh với đứa giỏi hơn nó sẽ không phục). Phải làm sao cho trong một buổi tập mỗi đứa đều có 1 trận thua tức anh ách thì cả đám mới cùng đắt nhau đi xa được. Thua nó sẽ nhớ lâu, thua đứa dỡ hơn mà kỵ rơ thì chúng sẽ càng nhớ lâu hơn nữa.

 

[ttho]

Sardius vẫn làm mưa làm gió ở giải VĐQG 2014. He he

http://news.zing.vn/zingnews-post455574.html

 

[P-500]

Sardius vẫn làm mưa làm gió ở giải VĐQG 2014. He he

http://news.zing.vn/zingnews-post455574.html

Buồn thật, thế thì bb VN còn lâu lắm mới theo kịp các nước bạn, kể cả Lào và Campuchia

 

[P-500]

3. Đeo thêm đá

Phương pháp này có từ rất xưa, khi những người tập võ phải mang thêm chì hoặc đá vào người để tập luyện - sau khi tháo ra thì thân thủ sẽ nhanh hơn rất nhiều. Cũng giống pp "điều kiện" nhưng áp dụng vào tập luyện thi đấu hơn là chỉ mang tính chiến thuật. Để đè nặng áp lực lên một bên, hlv sẽ quy định nếu thua phải chịu 5p tập thể lực "khổ sai" sau khi thua 1 séc - tức thì hắn phải cố gắng hết sức. Mặt khác, hlv lại nâng bên kia lên bằng cách chỉ hắn chiến thuật khắc tinh bên bị ép. Thế là một bên bị đè nén đủ thứ, còn phải đánh với đối thủ có hlv nữa. Trận đấu càng kéo dài thì bên "đeo đá" càng mệt vì phải bị hít đất và làm đủ thứ trò mệt mỏi sau một séc, trong khi bên kia càng đánh càng khoét vào điểm yếu của mình. Thực ra, đây là quy luật của một trận đấu: càng thua thì càng bị áp lực đè nặng, mà bên kia lại càng sung và sáng ra. Những vdv được đào tạo theo pp này sẽ có bản lĩnh thi đấu cao hơn, chúng sẽ biết cách tăng tốc đúng lúc và giữ các cú tuyệt chiêu cho tới đúng lúc - nếu thua chúng sẽ có cách để trấn tĩnh và không để bị chồng chất thêm đá nặng. Hlv có thể dùng các pp huấn nhục của quân đội để đàn áp tâm lý của một bên trước, bằng cách vô cớ la mắng hắn rồi cho vào thi đấu, hoặc khích tướng một bên rồi ngầm "bơm máu" cho bên kia. Để không muốn bị tác dụng phụ thì sau khi tập luyện xong, hlv phải giải thích rõ ràng để học trò hiểu và rút ra những kết quả tốt để áp dụng vào thi đấu. Cả buổi hôm ấy, người được lợi nhiều nhất là cái đứa bị ép, chứ không phải là đứa được cưng chiều.

4. Mượn Ngô đánh Sở

Trong trường hợp này thì học trò sau thời gian tập luyện và thi đấu đã...giỏi hơn thầy. Sự huấn luyện lúc này đã thay đổi rất nhiều, nếu cả trò và thầy cùng dở thì việc để cho trò ra đi là tốt cho cả hai. Nhưng nếu trò không tìm được hlv giỏi hơn, hoặc vẫn còn có cái hay để học ở thầy (vd thiếu chỉ đạo trận đấu của thầy, trò đánh thua te tua) thì chuyện tập luyện thi đấu tuyệt đối không nên để hlv đứng ra dạy, sẽ làm cho trò bị kềm nén mà chựng lại không đi lên được nữa (kiểu như "mày đánh khó qua tao không đở được, ra đòn căn bản thôi,.."). Lúc này, nếu có hai hay nhiều trò cùng học thì quá tốt, hlv sẽ chỉ cần đứng ngoài mà giãng lý thuyết chiến thuật, các trò sẽ phang nhau. Nếu không có trò ngang sức thì hlv đành phải đi mượn "trợ giãng" giỏi hơn về để làm đối thủ cho trò. Nếu cũng không có trợ giãng nữa thì nên mang trò ra các clb để thi đấu nhiều hơn, lúc này hlv có thể ngầm "chỉ bài" cho các bác trong clb để triệt hạ trò, cũng nhằm làm cho nó có đối thủ. Các vấn đề trên có thể được giải quyết rất đơn giãn nếu chúng ta có một mạng lưới hlv khắng khít với nhau, nếu chia được ra theo tầng bậc thì càng tốt. Như ở Úc, hlv được chia ra 3 cấp chính và 1 cấp bắt đầu, hlv cấp thấp sẽ dạy trong một phạm vi nhất định, vượt ra ngoài thì đẩy lên tuyến trên. Hlv cấp cao có thể đẩy xuống những đứa cần bổ sung căn bản hay mới học mà muốn có "thầy xịn" dạy ngay từ đầu. Chuyện tìm "trợ lý" cũng không quá khó, trong đám học trò chắc chắn sẽ có đứa đi "du học" rồi giỏi hơn thầy rất nhiều, việc kêu gọi chúng về kềm cặp đàn em nằm trong khả năng của hlv - nếu như quan hệ tình cảm trước nay tốt đẹp. Không có pp nào dở bằng một thầy kèm một trò, dù là thầy giỏi thì cũng nên có người khác đấu, còn hlv thì phải đi vòng để quan sát tổng thể - đứng ở một bên vừa đóng vai đối thủ mà làm thầy thì quá là khó. Khi mọi tiện nghi đều thiếu thì hlv có thể tùy biến một cách láu cá hơn: đem trò ra các clb rồi...khen trò trước mặt các hlv khác, cầm chắc thế nào cũng có đối thủ cho trò. Đây là một trong Tam Thập Lục kế của Tàu, muốn đánh một người khác mà không cần tốn sức - muốn cho trò có đấu thủ mà mình không cần phải căng sức ra đánh với nó.

 

[P-500]

5. Tự kỷ ám thị

Là cùng một phương pháp "tưởng tượng" trong 2 phần trước, nhưng lúc này sẽ mang tính toàn cảnh hơn. Trong pp này, chuyện tưởng tượng sẽ dài hơn và bắt đầu từ khi trận đấu bắt đầu cho tới khi kết thúc - dĩ nhiên là tưởng tượng mình thắng lợi rồi. Hlv sẽ thâu thanh tiếng ồn trong nhà thi đấu ở một giải lớn rồi cho trò đeo headphone nghe - bảo đảm tim sẽ đập nhanh hơn bình thường rất nhiều. Thực tế thì ra thi đấu sẽ chẳng còn nghe thấy gì đâu, dù khán đài la hét rất ồn ào, nhưng khi ở nhà mà thiếu tiếng ồn này sẽ khó mà tập trung vào các chiến thuật được. Sự tưởng tượng cần rõ ràng chi tiết lớp lang có thứ tự, thật như là thi đấu vậy: ai giao bóng, làm gì để thắng, mình giao bóng thì phải đi lượm bóng, áp dụng 4Rs ra sao, làm thế nào để thắng,...cho tới hết séc đấu. Rồi cứ thế mà tưởng cho tới hết trận bằng thời gian thực (đánh 30p một trận thì cũng phải ngồi thừ ra theo đúng thời gian như thế). Một trong những cách hỗ trợ pp này là xem lại các đoạn phim có vdv ấy thi đấu, để thấy rõ mình đã "quên bài" như thế nào, bị áp lực ra sao, thắng và thua như thế nào,...nếu không có video record sẽ không thể hình dung là mình đấu "tệ" tới mức nào. Cách thứ 2 là xem các video của những thần tượng rồi tưởng rằng mình sẽ đánh được như thế: bắt chước từng nét mặt, cử chỉ, lau mặt, bước đi,...cho tới cách giao bóng rồi thi đấu thắng thua ra sao. Việc copy theo một thần tượng sẽ giúp giãm rất nhiều thời gian "quên mình" trong thi đấu. Nếu có quên mất thì động tác sẽ lại y chang như thần tượng, dù không đánh hay nhưng cách đi đứng sẽ mang tính chất "prồ" hơn bình thường, từ chổ đó có thể lấy lại bình tỉnh.

6. Dìu dắt đàn em

Là vdv giỏi rồi thì cứ muốn đánh với cao thủ để lên tay, đó cũng là chuyện thường tình. Tuy nhiên ít có ai biết rằng nếu thường đánh với những đàn em giỏi căn bản (theo kiểu mới) thì sẽ học được ở chúng rất nhiều thứ. Ai cũng biết Wang Liqin có cú Fh sát thủ với lợi thế tay dài, nhưng qua những trận gần đây thì Wang cũng tập đánh kỹ thuật Fh ngắn tay từ những lứa đàn em sau đó 2-3 thế hệ. Tuy Wang rút về làm quân xanh cho bọn nhỏ tập luyện nhưng rõ ràng Wang không hề xuống phong độ - chỉ vì bóng bàn phát triển nhanh quá thôi. Nếu một Wang như ngày nay cho về thuở 2003-05 đánh thì vẫn lấy vdTG như thường. Dìu dắt đàn em cũng là tự bồi bổ cái gốc cho mình, có những vdv tập chơi quá nhanh rồi nhờ thi đấu mà phát triển, họ chỉ có 1-2 bài mà thiếu hẳn căn bản. Nhờ quay lại dạy bọn trẻ mà củng cố được căn bản, khi quay lại thi đấu sẽ được vững bền khó bị hạ hơn. Nếu thực sự là một cao thủ thì phải tập luyện theo kiểu tháp nhọn chân đế lớn, nếu lỡ thua về cái ngọn vẫn còn gốc cầm cự. Các tuyển thủ của VN hiện nay tập thi đấu theo kiểu "mất gốc", chỉ làm mưa gió trong nước nhờ các cú độc, ra nước ngoài khi bị mất các trò này thì đánh còn dở hơn con nít mới tập chơi của bên nước người ta: chính vì cái gốc không có. Khi em yêu cầu các đứa học trò giỏi xuống tập cho đám căn bản, em yêu cầu chúng không được xài các cú giao bóng xoáy và các đòn tấn công mạnh, rồi quăng ra cho thi đấu. Đứa giỏi mà thua là phải hít đất 20 cái, vậy mà thỉnh thoảng vẫn thua, khiến chúng không dám coi thường đám nhóc mới lên nữa. Ra thi đấu thực tế, những đứa đệ tử có căn bản tốt nếu gặp đối thủ khó xơi, hoặc kỵ rơ,...thì chúng chỉ cần giảm một bậc xuống thì thế cờ sẽ ngược lại: xem ai đều hơn? Nhờ công phu đở bóng cho đàn em loạn xạ mà những đứa này có thể xoay ngược thế trận, trả lại những đường bóng khó cho đối thủ. Những đứa đánh được như vậy thì cực kỳ khó thắng chúng, em từng thấy nhiều đứa mới 13-14 tuổi mà thắng cả những ông già nhiều năm kinh nghiệm, không phải bằng các cú sát thủ mà là đấu đều tay với mấy ông già ấy!

7. Áp dụng các phương pháp thư giãn

Lúc tập luyện ở nhà thì hoàn toàn không cần thiết các biện pháp thư giãn, hoặc các vdv sẽ tự động biết làm. Nhưng ra thi đấu thì điều dễ quên nhất là các khoảng khắc thư giãn - dầu chỉ là một hơi thở sâu. Vì thế, các hlv nên áp dụng phần thư giãn bắt buộc này sau mỗi lúc bóng ngừng. Trong 4Rs, phần Recover có kèm luôn Relax, vì nếu không có relax thì không thể nào recover được đầy đủ. Có rất nhiều kỹ thuật thư giãn, từ rất nhanh cho tới kéo dài vài giây (bóng không ngừng quá 10 giây đâu). Thở sâu luôn được chú trọng, xem như là một kỹ thuật chính. Ngoài ra còn có các kỹ thuật thả lỏng cơ bắp, chùng xuống trong vòng 1-2 giây để "hồi máu". Đúng với nghĩa của chữ "hồi máu", các cơ cần phải trả lại máu đen để lấy máu sạch, nếu cứ gồng mãi thì sẽ không thể được đổi sạch hoàn toàn. Sau khoảng khắc thư giãn ấy sẽ là 1-2 giây làm cho nóng lên để bắt đầu một bóng mới. Tuy nhiên nếu một bóng bị kéo dài quá lâu thì buộc phải có những khoảng cực ngắn để thư giãn trong lúc bóng đang "sống" - kỹ thuật này cũng cần phải luyện tập rất nhiều, nhất là khi phải đối đầu với những rơ rất chì (cắt xa bàn hoặc ôm bàn chặn thủ). Sau một trận đấu, gặp đối thủ mới, vdv buộc phải quên hết các cảm giác của trận đấu trước. Lúc này các vdv được nghỉ giải lao khá lâu nhưng ít ai chịu thư giãn - cơ bắp và đầu óc - nhất là nếu trận trước lỡ bị thua. Các hlv sẽ cho vdv đeo headphone nghe các loại nhạc chọn lọc, đó là cách thường thấy, nhưng không phải là cách hay. Hlv giỏi hơn sẽ hướng dẫn cách "tưởng tượng" để quên trận cũ đồng thời thư giãn cơ thể - lúc này các kỹ thuật thở của Yoga và Thiền Định rất được quan tâm, các bài tập thiền được áp dụng vào cuối buổi tập luyện, thường chiếm đến 15-30p nếu kết hợp với Visulization. Nhiều hlv quan niệm: tập luyện là động tay chân hoặc động não, chứ ai lại tập cho bất động bao giờ? Hoặc họ bảo: chỉ cần không làm gì hết là thành bất động ngay - sai lầm vô cùng lớn: muốn thư giãn triệt để cũng phải có kỹ thuật và có thời gian tập luyện cho nó. Lúc ra đấu, lỡ thua một vài trái mới thấy chuyện làm sao để "tẩy não" là cực kỳ quan trọng.

 

[ttho]

Buồn thật, thế thì bb VN còn lâu lắm mới theo kịp các nước bạn, kể cả Lào và Campuchia

Hôm qua có xem trên TV trận chung kết đơn nam giải VĐQG 2014 giữa Đoàn Kiến Quốc và Lê Tiến Đạt, cả 2 cùng dùng sardius. Nói chung trận đấu khá hay và em nhận thấy 1 điểm yếu chết người của sardius mà Đoàn Kiến Quốc liên tục khai thác để giành chiến thắng. Đó là DKQ hất bóng không lực vào càng phải của LTD thì một là LTD giật hỏng, hai là giật lên không đủ uy lực thế là DKQ giật trả và đẩy LTD ra xa bàn vào thế bị động. Quả nào DKQ trả bóng xoáy xuống có lực là bị LTD giật mất liền.

 

[P-500]

V. Chỉ đạo thi đấu

Là nhiệm vụ rất quan trọng của một hlv. Dạy cho ra trò giỏi rồi thì không phải chỉ để nó tự thi đấu, như vậy là quá thiệt thòi cho nó. Hlv là người làm ra các bài tập chiến thuật và đối luyện tại sân nhà, nhưng áp dụng và biến hóa thế nào thì khó lòng dạy được hết. Nếu hiểu hết cũng mất vài năm, cho nên thường thấy hlv chỉ cho luyện vài bài cơ bản, còn ra thi đấu sẽ biến hóa thế nào còn tùy vào nhận xét của ổng. Sẽ có hai khả năng: trò đánh mà không cần có hlv, tự chúng hiểu và áp dụng trong trận đấu, những đứa này sẽ làm rất tốt phần giữa trận, khi không có hlv chỉ dẫn - tuy nhiên chúng sẽ tự học qua những sai lầm thuở ban đầu, và khi đấu cũng rất nặng nề vì phải suy nghĩ nhiều quá. Nhóm còn lại luôn nghe lời và tin theo hlv, đến nổi cứ áp dụng và biến hóa trong phạm vi hlv đã chỉ trước, nếu thua thì sau đó ra hlv sẽ chỉ dẫn lại - chúng đánh rất vô tư, hoàn thành hết khả năng của chiến thuật mà không bận tâm điều gì. Hai nhóm trò này là mục tiêu mà các hlv muốn đào tạo ra: hoặc là quá giỏi có thể tự chủ hoàn toàn, hoặc là chịu nghe lời và đừng thắc mắc nghi ngờ gì. Ngại nhất cái đám giữa chừng: đã yếu mà còn thích phô trương, hoặc không tin theo sư phụ - đám này thì hlv đành bó tay, nhờ người khác chỉ dùm vì khả năng ảnh hưởng của hlv quá ít, khó mà tác động thay đổi kết quả trận đấu. Hai đám còn lại dễ làm việc hơn: chẳng thà vdv giỏi, dù có thua vào uống nước thì hlv chỉ cần gợi ý là chúng có thể giải quyết hết vấn đề còn lại. Nếu dựa hết vào hlv thì hơi mệt hơn, nhưng vẫn có thể hướng dẫn ngắn gọn trong vòng 60 giây là đủ xài cho 1 séc đấu. Chỉ đạo thi đấu là một nghệ thuật trong vấn đề làm thầy dạy bóng bàn, đây là một kỹ năng rất khó không phải hlv nào cũng đạt được. Không phải khó về mặt chỉ đạo, mà cái khó nằm ở chổ quá trình quy ước khi tập luyện, hlv chỉ cần nói 1 mà trò đã phăng ra tới 10. Nếu không có sự chuẩn bị dài lâu ở nhà, hoặc chỉ đạo ai khác, thì nói 10 chưa chắc thấm được 1.

Chỉ đạo thi đấu - đối với em - là một cái thú vui lớn nhất của nghề. Để có được những phút đứng xem học trò mình thi đấu và chiến thắng, đó là phần thưởng xứng đáng của một quá trình dài tập luyện gian khổ - cả thầy và trò. Không gì vui bằng đệ tử và phụ huynh sẳng sàng bỏ tiền vé máy bay và lo ăn ở để mình có thể đi theo làm chỉ đạo trận đấu khi nó đánh các giải lớn. Một đứa nhỏ ngây thơ không tính toán, dám nói "có chú chỉ con đánh tự tin lắm". Kết quả rõ rành rành: cả mùa đánh ỳ ạch toàn là thắng sát nút mà thua thì khá xa, vậy mà trận chung kết chỉ cần 2 thằng nhỏ 13-15 tuổi mà giã cho đội đứng nhất bãng tan nát - chỉ vì chúng tự tin là không thể thua khi có coach bảo kê. Sự tự tin ấy không dễ gì mà thành lập trong một thời gian ngắn, vdv phải hiểu và tin vào hlv từ trước đó rất lâu. Qua tập luyện và đấu luyện, lời nói của hlv ngày càng có giá trị, vì nó đi đôi với kết quả thực tế. Trước trận đấu, hlv đã quan sát và chỉ đạo ngay từ lúc quan sát đối thủ khởi động. Trước khi vào đấu, hlv đã dặn trước khởi động phải tận dụng để thử tác dụng của một số bài, rồi trong 6 điểm đầu phải đánh thử thế nào, cuối séc phải đánh kiểu gì. Xong séc đầu ra ngoài hlv chỉ cần tổng kết và phát triển thêm thôi, nếu có hiệu chỉnh hoặc đổi bài thì cũng rất nhanh gọn. Những đứa còn lại bên ngoài cũng tụm lại mà xem kết quả hlv nói có đúng không, nếu rõ ràng là đúng thì tinh thần của chúng lên ngùn ngụt, chưa vào đấu mà chúng đã hình dung ra là phải thắng như thế nào.

 

[P-500]

1. Chỉ đạo kỹ thuật

Ra thi đấu ít hlv nào chỉ đạo kỹ thuật, trừ khi ở những cấp thấp. Tuy nhiên các cấp cao vẫn xãy ra hiện tượng sai kỹ thuật do nhiều nguyên nhân - thường thấy nhất là do cúm tay, run quá đánh không như ý. Khi đấu căng thẳng mà còn chỉ đạo kỹ thuật phải đánh tay như vầy chân như vầy thì...hỏng bét rồi, vào lại trận đấu thì trò vẫn cứ đánh bậy thôi - cái nguyên nhân sai chưa tìm ra mà lo sửa cái phần phát sinh thì cũng sẽ hư tiếp. Để chỉ đạo kỹ thuật thì em dùng 3 phương pháp chính: hoán đổi giữa đánh ít xoáy và nhiều xoáy, kỹ thuật chẳn lẽ (1), xuống một nấc thang chờ ổn rồi leo lên lại (2), đánh cao hơn lưới một chút nửa, chờ ổn lại rồi đánh thẳng hơn (3). Chỉ đạo kiểu này thì người ngoài nghe cũng chẳng hiểu ất giáp gì nhưng đám học trò sẽ hiểu và tự nhiên có cách giải quyết - dựa theo quá trình tập luyện rất nhiều ở nhà. Các bài tập "xoáy - không xoáy", "chẳn - lẽ", "lên xuống cấp tốc độ và cấp xoáy", "low - high throw",... được ôn đi ôn lại mỗi ngày, nên chỉ cần nhắc là chúng nhớ ngay, khi đã nhớ lại thì toàn bộ kỹ thuật cũng sẽ phục hồi theo không cần phải chỉ dẫn gì thêm cho rối. Nếu là sai về di chuyển thì em sẽ chỉ đạo theo các bài di chuyển cơ bản nửa bước, ôm góc hoặc đứng vai ngang. Nhiều vdv thi đấu tới những lúc quên sạch kỹ thuật, đánh theo cảm tính, lúc này cảm giác bóng và cảm giác lưới+bàn rất quan trọng - thay vì nói về kỹ thuật, hlv nên nói về cảm giác, timing và độ cao lưới. Hướng dẫn càng ngắn gọn và đánh lạc hướng cái sai thì càng có tác dụng. Vd nếu vdv bị đánh trúng cạnh vợt nhiều quá thì em sẽ không hề nói tới đánh tay chân thế nào, mà lại bảo cầm vợt sát lên rồi chúc đầu vợt xuống, kèm theo yêu cầu nhìn cách đánh của đối phương rồi di chuyển sớm. Chỉ cần cầm vợt ngắn lại thì đánh sẽ được sớm hơn, tuy có ít lực nhưng lại an toàn. Có độ tự tin rồi thì cần quyết định đòn đánh sớm, nên việc quan sát cách ra đòn của đối phương được nhắc tới. Nếu trong trường hợp này mà hlv chỉnh sửa kỹ thuật thì sẽ gây ra các sai lầm về chiến thuật lẫn tâm lý, có hại hơn rất nhiều.

Rất thường thấy các đứa còn ở trong trình B ra đấu bị mất hẳn kỹ thuật. Vd tự nhiên không đánh Fh hay Bh dứt điểm được, cứ quíu tay rồi chạm lưới hoặc ra ngoài. Hoặc gài bóng nổi lên mà không làm ăn được, đành phải trả lại cho người ta đánh trước. Hoặc tệ hơn nữa là khi gặp đối thủ gò chặt theo kiểu ít lực bóng khựng, những đứa thích tiếp xúc mỏng bóng sẽ đánh lung tung không ổn định. Ở cấp này thỉ việc chỉ đạo thi đấu mà phải nhắc lại kỹ thuật thì quá là thất bại rồi, chúng đã qua khỏi giai đoạn cơ bản nên đương nhiên là đã tập kỹ thuật nhuần nhuyễn mỗi ngày. Cái nguyên nhân không còn nằm ở chổ sai kỹ thuật nữa, dù hiện ra trước mắt hlv là đứa đó đánh không giống ai hết, không giống nó lúc tập luyện chút nào. Chỉ đạo hay nhất lúc này là làm sao cho nó trở về lại với chính nó, chứ không cần sửa tay chân làm gì. Nếu là gà nhà thì hlv cần phải có vài "kỹ niệm" nào đó để khơi gợi đầu mối, nhắc chúng nhớ lại cái sai thường gặp, cái bài thường tập,...rồi sau đó khéo léo nhắc ra chổ chúng đang quên. Vd quên bước khi bóng tới, quên bỏ chân ra sao, quên xoay hông, rút tay ra sau sâu quá,...Chữ "quên" có nhiều nghĩa hơn là chữ "sai", vì quên dễ sửa hơn là sai. Chỉ ra chổ quên, cách sửa lại rồi, bây giờ cái cần làm thêm là giúp đứa nhỏ có tự tin để áp dụng vào - bởi vì đánh đúng kỹ thuật chưa chắc gì là bóng vào bàn, phải xét tới các tác nhân lạ khách quan từ đối thủ nữa. Cái câu em thường nghe nhất khi được chỉ đạo thi đấu là "đánh bóng vào bàn thôi", đây là một câu chỉ đạo rất...dở. Thay vì chỉ cần lùi một bước, nếu theo câu ấy thì lùi tới 3-4 bước - đánh vào bàn thôi thì đối thủ đánh cho nát xác, vì bên kia nó cũng hiểu mình chỉ còn cách ấy. Câu ấy được hiểu là "đánh sao cho an toàn hơn" nhưng rõ ràng tối nghĩa: đánh thế nào mới là an toàn hơn? Lúc đó mới thấy rõ sự quan trọng của các cấp căn bản nối tiếp nhau liên tục dần lên nâng cao, bấy giờ chỉ cần bước xuống một bậc thì chắc chắn độ an toàn sẽ lên cao hơn - quá đơn giãn. Một vài trường hợp phải chỉ đạo những đứa không phải đệ tử "ruột" thì buộc phải nói tới động tác, nhưng nói phải dễ hiểu và mang tính hình dung cao, chứ không nên quá phức tạp và gần như nắn lại toàn bộ động tác thì...giống như là đấu tập vậy. Các lời chỉ đạo thường ngắn như "ngửa vợt hơn", "đánh cao lên", "đánh sớm hơn", hoặc "đánh nhẹ lại, thêm xoáy", "thủ ôm bên Bh hơn",...nói càng nhiều thì càng không có trọng tâm. Hlv nhìn rõ nguyên nhân rồi chỉ xoáy một hai câu vào chổ ấy, còn lại cho các hướng dẫn chiến thuật và tâm lý. Kỹ thuật sai thì có thể bỏ luôn cú đó không bàn tới, chỉ cần đổi chiến thuật thì tự nhiên sẽ giấu được các khuyết điểm. Vd mất cú giật Bh thì đổi chiến thuật thành "đấm trái, giật phải" hoặc chỉ cần hớt Bh cho qua bàn thôi rồi dứt điểm bằng Fh, thay vì đánh dứt điểm Bh như trước đây.

Ấy vậy mà có vài trường hợp đã là cao thủ rồi mà hlv vẫn chỉ đạo chỉ nói về kỹ thuật, đây là phương pháp đánh lạc hướng, nhằm khắc phục tâm lý. Vd đang bị dao động tâm lý, nhưng hlv lại đổ thừa cho kỹ thuật, rồi nhờ vào đó mà lấy lại tự tin bằng cách bám vào một đòn "tủ" nào đó. Những sai lầm về chiến thuật cũng có thể dùng chỉ đạo kỹ thuật để "vá": gò nặng hơn sẽ đổi thế trận chiến thuật, giật đổi kiểu (từ dài tay sang ngắn đòn, hoặc ngược lại) cũng làm đối phương bỏ đi bài đang ngon, để chuyển sang bài khác. Vd em muốn đệ tử đổi từ rơ tấn công sang rơ chặn đẩy, nó khoái tấn công hơn nhưng thế trận lúc ấy càng tấn công càng bị phản đòn. Em sẽ bảo nó gò nặng hơn, chém xoáy chuội vào thì bên kia sẽ trả có xoáy và dài ra, khiến nó phải đánh ngắn đòn và tăng xoáy. Thế trận lúc này sẽ đổi thành đôi công hoặc chận đẩy nếu bên kia mồi banh trước - thay vì gò không xoáy rồi cướp công một phát để ăn bóng trả chéo góc.