Theo dõi các diễn đàn bóng bàn, chắc hẳn các bạn đã từng thấy đọc qua tranh luận không mệt mỏi về chủ đề đánh thế nào cho "mạnh". Người người nêu lên các lý thuyết, kỹ thuật, cảm nhận. Và sau đó không khó để nhìn thấy những lời so sánh, khen chê... khiến cho những người chập chững cầm vợt như mình khá bối rối.
Khi mở chủ đề này mình chỉ có mong muốn duy nhất là cung cấp gốc nhìn khác về chủ đề "lực đánh" trong vật lý một cách đơn giản. Đây không phải chủ đề hướng dẫn đánh mạnh. Chỉ hy vọng người mới chơi sẽ nhìn vấn đề đánh mạnh một cách nhẹ nhàng hơn trước khi trao đổi nó ở những khía cạnh cao siêu hơn ở các thread khác.
Nguyên tác: The Basic Physics and Mathematics of Table Tennis / Ping-Pong (Tác giả: Greg Letts)
Power = Work ÷ time
Xung lực sinh ra = Năng lượng cần truyền vào bóng ÷ thời gian va chạm giữa vợt và bóng
Giải thích:
Work = Force x Displacement
Năng lượng truyền vào quả bóng = Lực tác động x Đoạn đường bóng phải đi qua
Giải thích:
Force = Mass x Acceleration
Lực tác động = khối lượng x gia tốc
Giải thích:
Acceleration = (velocity - initial velocity) ÷ time
Gia tốc = (vận tốc - vận tốc ban đầu) ÷ thời gian tác động
Giải thích:
Mô men xoáy = Bán kính so với tâm x Lực tác động
Mô men xoáy (Torque) là một lực (Force) xuất hiện khi vật thể chuyển động quanh 1 điểm cố định (thông thường là chuyển động tròn). Có vài điểm mô men xoáy thường được sử dụng trong bóng bàn:
Ở góc độ sinh học, luôn tồn tại giới hạn về khả năng phản ứng của cơ thể. Lý thuyết mà nói thì cơ thể sẽ phản ứng với âm thanh nhanh hơn hình ảnh (0.14s so với 0.18s). Do vậy ai nghe tiếng bóng va chạm vợt giỏi hơn sẽ phán đoán nhanh hơn. Ai chơi bóng lâu hơn, thường xuyên hơn sẽ có phản xạ tốt hơn người mới.
Trung bình thời gian cơ thể cần để phản ứng là 0.25s. Tập luyện miệt mài sẽ khiến thời gian này có thể giảm đi còn 0.18s. Bạn sẽ đồng ý rằng dân chuyên nghiệp (tập nhiều và đều) sẽ có lợi thế hơn dân phong trào ở điểm này chứ? Họ thậm chí có thể nghe và để đoán chính xác lượng xoáy. Phải nhấn mạnh rằng, trong một trận đấu của những người chuyên nghiệp, với khả năng phản ứng "như điện xẹt" ấy thì việc 1 vận động viên A nhanh hơn B 1/1000s phản xạ cũng có thể làm nên khác biệt.
Khi mở chủ đề này mình chỉ có mong muốn duy nhất là cung cấp gốc nhìn khác về chủ đề "lực đánh" trong vật lý một cách đơn giản. Đây không phải chủ đề hướng dẫn đánh mạnh. Chỉ hy vọng người mới chơi sẽ nhìn vấn đề đánh mạnh một cách nhẹ nhàng hơn trước khi trao đổi nó ở những khía cạnh cao siêu hơn ở các thread khác.
Nguyên tác: The Basic Physics and Mathematics of Table Tennis / Ping-Pong (Tác giả: Greg Letts)
Power = Work ÷ time
Xung lực sinh ra = Năng lượng cần truyền vào bóng ÷ thời gian va chạm giữa vợt và bóng
Giải thích:
- Để sinh ra xung lực lớn nhất trong cú đánh, bạn cần phải tối đa năng lượng truyền vào quả bóng và giảm thiểu thời gian tác dụng.
- Thời gian va chạm thông thường giữa vợt và bóng trong mỗi cú đánh (khoảng 0.003 giây). Thời gian này thường không chênh lệch đủ lớn để có thể phân biệt bằng mắt thường khi sử dụng các loại combo vợt mút khác nhau nhưng thực tế có khác nhau chút ít.
Work = Force x Displacement
Năng lượng truyền vào quả bóng = Lực tác động x Đoạn đường bóng phải đi qua
Giải thích:
- Muốn năng lượng này lớn thì chủ yếu bạn cần lực tác động lớn bởi vì đoạn đường bóng phải đi qua bị giới hạn bởi chiều dài của bàn bóng.
- Lý thuyết mà nói cú lốp bóng sẽ khiến đoạn đường bóng phải đi qua dài hơn đánh bóng gần lưới. Nó khiến năng lượng truyền vào quả bóng lớn hơn.
Force = Mass x Acceleration
Lực tác động = khối lượng x gia tốc
Giải thích:
- Khối lượng bóng gần như cố định (có đổi nhưng không đáng kể).
- Gia tốc sinh ra do các bạn vận hành cơ thể và vợt mút (chủ đề phát lực , kỹ thuật đánh v.v... mục đích cuối cùng là để làm sao gia tốc này tối đa)
Acceleration = (velocity - initial velocity) ÷ time
Gia tốc = (vận tốc - vận tốc ban đầu) ÷ thời gian tác động
Giải thích:
- Để có tối đa gia tốc thì bạn cần làm cho vợt di chuyển ở vận tốc cao nhất lúc chạm bóng.
- Vận tốc ban đầu chính là vận tốc quả bóng đang đi đến (bóng do đối thủ đánh qua). Nó luôn là số âm vì chiều có nó ngược chiều vận tốc bạn tạo ra. Bạn hoàn toàn không kiểm soát được vận tốc ban đầu nhưng có thể tận dụng nó. Nhìn công thức trên bạn sẽ thấy phép toán trừ một số âm sẽ cho ra 1 số lớn hơn. Cho nên, gia tốc bạn có thể sinh ra càng lớn nếu đối thủ đánh bóng sang càng mạnh.
- Thời gian tác động xem như thay đổi rất nhỏ và khó phân biệt bằng mắt thường. Cho nên gia tốc phụ thuộc rất nhiều vào vận tốc vợt của vợt lúc va chạm và vận tốc bóng đến.
- Nhưng bóng bàn ngoài lực còn có xoáy nữa.
Mô men xoáy = Bán kính so với tâm x Lực tác động
Mô men xoáy (Torque) là một lực (Force) xuất hiện khi vật thể chuyển động quanh 1 điểm cố định (thông thường là chuyển động tròn). Có vài điểm mô men xoáy thường được sử dụng trong bóng bàn:
- Tối đa xoáy của bóng. Khi bạn tạo xoáy quả bóng sẽ tự xoay chung quanh tâm, một điểm bên trong nó. Điều này có nghĩa là bạn làm cho quả bóng xoay càng nhanh (ma sát xéo trượt da bóng) thì mô men xoáy càng lớn.
- Vặn người khi đánh mạnh ví dụ cú smash (đập bóng). Bạn vặn hông, rồi đến thân, đến vai, gập cánh tay trong, gập cánh tay ngoài và cuối cùng là cổ tay. Điều này làm tăng bán kính của cú xoay ngưòi. Bằng cách đánh vào bóng ở đầu vợt bạn sẽ làm tăng radius. [ Lời tác giả: I don't know if this is used in the game, as doing this would mean the ball is striking the racket outside of the sweet spot and causing a loss of control. Tôi không biết điều này có ứng dụng trong thực tế được không bởi đánh bóng như thế là bạn đã chạm bóng ngoài vùng sweet spot và dẫn đến mất kiểm soát cú đánh.
- Cú giao con lắc thuận. Có một mẹo đánh lừa đối thủ là khi giao bóng con lắc thuận người chơi chạm bóng ở gần cán vợt. Điều này làm cho radius ngắn đi và xoáy sinh ra trên bóng ít hơn.
Ở góc độ sinh học, luôn tồn tại giới hạn về khả năng phản ứng của cơ thể. Lý thuyết mà nói thì cơ thể sẽ phản ứng với âm thanh nhanh hơn hình ảnh (0.14s so với 0.18s). Do vậy ai nghe tiếng bóng va chạm vợt giỏi hơn sẽ phán đoán nhanh hơn. Ai chơi bóng lâu hơn, thường xuyên hơn sẽ có phản xạ tốt hơn người mới.
Trung bình thời gian cơ thể cần để phản ứng là 0.25s. Tập luyện miệt mài sẽ khiến thời gian này có thể giảm đi còn 0.18s. Bạn sẽ đồng ý rằng dân chuyên nghiệp (tập nhiều và đều) sẽ có lợi thế hơn dân phong trào ở điểm này chứ? Họ thậm chí có thể nghe và để đoán chính xác lượng xoáy. Phải nhấn mạnh rằng, trong một trận đấu của những người chuyên nghiệp, với khả năng phản ứng "như điện xẹt" ấy thì việc 1 vận động viên A nhanh hơn B 1/1000s phản xạ cũng có thể làm nên khác biệt.